Hôm 22/09/2020, tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, lãnh đạo Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đối đầu với nhau trong một bầu không khí «Chiến tranh lạnh mới », ngay vào lúc cả thế giới đang phải đối phó với đại dịch Covid-19.
Do tình hình dịch Covid-19, phiên họp thường niên Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc chủ yếu diễn ra qua mạng.
Trong bài phát biểu qua video, tổng thống Donald Trump đã tuyên bố: «Liên Hiệp Quốc phải buộc Trung Quốc chịu trách nhiệm về những hành động của họ vào lúc khởi đầu dịch Covid-19». Ông cáo buộc Bắc Kinh đã để cho «virus Trung Quốc» lây nhiễm cả thế giới.
Về phần chủ tịch Tập Cận Bình , trong bài diễn văn cũng được thâu trước, ông nhấn mạnh là Trung Quốc « không có ý định lao vào một cuộc Chiến tranh lạnh », đồng thời kêu gọi không nên «chính trị hóa» cuộc chiến chống virus corona.
Trong khi nhiều nhà ngoại giao, đứng đầu là tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres kêu gọi nên thoát khỏi cuộc đấu tay đôi Mỹ-Trung, tổng thống Donald Trump đã tấn công trực diện Trung Quốc trên những vấn đề mà ông vẫn đặc biệt cảm thấy khó chịu : đó là nguồn gốc của virus gây bệnh Covid-19, ô nhiễm và trao đổi thương mại.
Chủ tịch Tập Cận Bình thì lại cố chứng tỏ ông là một đại diện tiêu biểu của mô hình đa phương, thể hiện qua việc thông báo tài trợ hàng trăm triệu đôla cho Liên Hiệp Quốc, một cách để khẳng định ảnh hưởng của Trung Quốc.
Trong một bài diễn văn dài, tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo là không thể để thế giới sống trong cảnh đối đầu Mỹ-Trung, đồng thời ông kêu gọi tăng cường hợp tác quốc tế.
Mở đầu bài phát biểu, ông Trump nói:
“Chúng ta một lần nữa đang bước vào một cuộc chiến toàn cầu vĩ đại. Chúng ta đã phát động một trận chiến mãnh liệt chống lại kẻ thù vô hình – virus Trung Quốc – thứ đã cướp đi vô số sinh mạng tại 188 quốc gia.
Chúng ta phải buộc quốc gia mà đã phát tán virus này ra thế giới phải chịu trách nhiệm: đó chính là Trung Quốc. Trong những ngày đầu virus bùng phát, Trung Quốc đã phong tỏa đi lại nội địa, trong khi vẫn cho phép các chuyến bay rời Trung Quốc – và từ đó đi đầu độc toàn thế giới.
Trung Quốc đã lên án lệnh cấm đi lại mà tôi áp lên quốc gia họ, ngay cả khi họ đã hủy các chuyến bay nội địa và khóa chặt người dân trong nhà. Chính phủ Trung Quốc và Tổ chức Y tế thế giới – gần như đã bị Trung Quốc kiểm soát, đã tuyên bố sai rằng không có bằng chứng về truyền nhiễm từ người sang người. Sau đó họ đã nói không đúng rằng những người không có triệu chứng sẽ không lây lan bệnh dịch này. Liên Hiệp Quốc phải buộc Trung Quốc chịu trách nhiệm về những hành động của họ.
Ngoài ra, mỗi năm Trung Quốc đổ hàng triệu tấn nhựa và rác thải xuống các đại dương, đánh bắt cá tại vùng biển của các nước khác, phá hủy rạn san hô rộng lớn, và xả thải thủy ngân độc hại ra môi trường nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới.” Ông Trump nói thêm.
Ngay sau đó, khi giới thiệu bài phát biểu của Chủ tịch Tập Cận Bình, đại sứ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc Trương Quân cáo buộc Mỹ “lan truyền virus chính trị” tại Liên Hợp Quốc. “Tôi phải nhấn mạnh rằng phát ngôn của Mỹ không phù hợp với bầu không khí chung tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc“, ông nói.
Trong video phát biểu của mình, Chủ tịch Trung Quốc chỉ trích “những hành vi theo chủ nghĩa biệt lệ hoặc tiêu chuẩn kép“, khẳng định không nước nào “được phép làm bất cứ điều gì họ thích và trở thành bá chủ hay kẻ bắt nạt của thế giới“.
Tuy nhiên, khác với Trump, ông Tập không nêu đích danh Mỹ, cũng không đưa ra những ngôn từ gay gắt, “đao to búa lớn” nhằm công kích đối thủ.
Ông Tập kêu gọi chủ nghĩa đa phương, hòa bình và hợp tác, đề nghị thế giới tránh “sự kỳ thị” và tôn trọng “vai trò toàn quyền” của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc, trong việc lãnh đạo thế giới thoát khỏi đại dịch.
“Chúng ta nên nghe theo hướng dẫn của khoa học, hãy để WHO toàn quyền thực hiện vai trò lãnh đạo và phát động phản ứng quốc tế chung với đại dịch này. Bất kỳ nỗ lực nào nhằm chính trị hóa vấn đề này hay gieo rắc kỳ thị đều phải đẩy lùi“, ông Tập nói.
Chủ tịch Trung Quốc cũng kêu gọi các nước không nên lảng tránh thách thức của toàn cầu hóa, đồng thời thêm rằng cần tôn trọng Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cơ quan mà ông Tập cho rằng Mỹ đang cố tình “gây khó dễ” khi từ chối bổ nhiệm thành viên mới của Cơ quan Giải quyết Tranh chấp.
Trump hồi đầu năm nay tuyên bố rút Mỹ khỏi WHO, khi cáo buộc cơ quan này “thiên vị Trung Quốc” và có phản ứng sai lầm trong giai đoạn đầu đại dịch. Trong bài phát biểu ngày 22/9, Trump mô tả WHO đã “gần như bị kiểm soát” bởi Trung Quốc.
Tổng thống Mỹ cũng tái khẳng định quan điểm “Nước Mỹ trước tiên“, lập trường kiên định của ông trong suốt nhiệm kỳ và chiến dịch tái tranh cử.
Những quan điểm trái ngược và cáo buộc lẫn nhau giữa Mỹ và Trung Quốc là dấu hiệu mới nhất cho thấy quan hệ Washington – Bắc Kinh suy giảm nghiêm trọng ra sao kể từ khi Covid-19 bùng phát từ tháng 12/2019.
Nhiều nhà phân tích chính sách đối ngoại cho rằng hai lãnh đạo Mỹ – Trung đã “thiếu thận trọng” trong các phát biểu của họ.
Diana Fu, giảng viên khoa học chính trị tại Đại học Toronto ở Canada, mô tả Trump tung đòn công kích bằng ngôn từ mang tính kỳ thị, xem đối thủ như “virus toàn cầu“.
Trong khi đó, Trung Quốc ca ngợi chủ nghĩa đa phương, nhưng thực chất lại “chơi theo luật của riêng mình“.
Scott Moore, giám đốc Chương trình Trung Quốc Toàn cầu tại Đại học Pennsylvania, Mỹ cho rằng nhận xét của Trump về vấn đề môi trường của Trung Quốc cũng thiếu cẩn trọng.
“Tất cả học giả và nhà hoạt động môi trường mà tôi biết hầu hết nói rằng cả hai nước đều có những thiếu sót trong giải quyết vấn đề môi trường, đặc biệt là biến đổi khí hậu“, Moore nói.
“Trung Quốc có thể được tín nhiệm về chính sách môi trường hơn mức họ xứng đáng được nhận dựa trên kết quả thực tế. Đơn giản là vì Trung Quốc đã từ chối tham gia nhiều thể chế đa phương lớn, như các cuộc đàm phán về khí hậu do LHQ dẫn đầu“, ông nói thêm.
Trong bối cảnh lo ngại cạnh tranh Mỹ – Trung có thể dẫn tới Chiến tranh Lạnh mới, Bắc Kinh đã tìm cách mở rộng ảnh hưởng toàn cầu, trong khi chính quyền Trump ngày càng thể hiện thái độ thù địch với các thể chế đa phương. Xu hướng này gia tăng trong vài tháng gần đây, khi hai nước bất đồng về nhiều vấn đề, như Covid-19, thương mại, công nghệ, Đài Loan, Hong Kong và Biển Đông.
Pang Zhongying, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quản trị Toàn cầu tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, cho rằng Trump sẽ ngày càng cứng rắn hơn với Trung Quốc nhằm tăng cơ hội tái đắc cử.
“Năm nay, ông ấy có đầy đủ đạn dược để tập trung hỏa lực vào Trung Quốc, gồm cả vấn đề đại dịch“, Pang nói. “Ông ấy có thể sẽ biện minh cho việc rút khỏi WHO và các thể thế đa phương rằng những tổ chức này thiên vị Trung Quốc hoặc thậm chí bị Trung Quốc kiểm soát“.
Jen Kirby, nhà phân tích của Vox, cho rằng khi Trung Quốc ngày càng gia tăng ảnh hưởng toàn cầu, việc Mỹ rời xa các khuôn khổ hợp tác đa phương, từ Hiệp định Biến đổi Khí hậu Paris tới WHO, đã để lại khoảng trống trên vũ đài quốc tế. Trung Quốc đang cố gắng lấp đầy nó và thúc đẩy sự trỗi dậy mạnh mẽ, như cam kết đóng góp 30 triệu USD cho WHO ngay khi Mỹ tuyên bố rút ngân sách cho tổ chức này.
Elizabeth Cousens, Chủ tịch và CEO của Quỹ Liên Hợp Quốc, nói rằng ngay cả khi Mỹ cố gắng để thúc đẩy WHO cải tổ, quốc gia này “đang mất dần ảnh hưởng trong cuộc chơi này bởi họ đã rời sân“.
Stewart Patrick, chuyên gia quản trị toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói Mỹ cho rằng LHQ và các cơ quan trực thuộc như WHO không hoàn hảo và cần cải cách. Nhưng cách Trump tức giận, chỉ trích và dọa rút khỏi những tổ chức đó không giải quyết được vấn đề.
“Nếu Mỹ muốn các cơ quan LHQ hoạt động vì lợi ích của mình, Mỹ cần phải hợp tác, ủng hộ và bảo vệ họ. Đó là điều Trung Quốc đang cố gắng làm hôm 22/9“, Patrick viết trong bài phân tích trên Vox.
Trong bài phát biểu tại UNGA 75, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cảnh báo thế giới đang bất ổn vì đại dịch và ngầm kêu gọi hai quốc gia Mỹ, Trung không tiến sát bờ vực Chiến tranh Lạnh.
“Chúng ta đang đi theo hướng rất nguy hiểm. Thế giới của chúng ta không thể chấp nhận một tương lai nơi hai nền kinh tế lớn nhất chia cắt toàn cầu bằng một vết nứt lớn, trong đó mỗi bên đề ra các quy tắc thương mại và tài chính riêng cũng như sở hữu năng lực Internet và trí tuệ nhân tạo riêng rẽ“, Guterres nói. “Chúng ta phải làm mọi thứ để tránh một cuộc Chiến tranh Lạnh mới“.
TT Philippines bất ngờ nêu bật giá trị phán quyết Biển Đông năm 2016 tại Đại Hội Đồng LHQ
Báo chí Philippines ca ngợi bài phát biểu, qua video, của tổng thống Rodrigo Duterte, ngày hôm qua, 22/09/2020, nhân khóa họp thường niên Đai Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, tại New York. Nguyên thủ Philippines đã tuyên bố kiên quyết phản đối những nỗ lực nhằm phá hoại phán quyết Biển Đông năm 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye.
Trong diễn văn được thu trước để phát tại hội trường Liên Hiệp Quốc, tổng thống Duterte trước hết khẳng định những hành động của Philippines tại Biển Đông luôn phù hợp với Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển UNCLOS 1982 và Phán Quyết Trọng Tài 2016.
Theo ông : «Phán quyết này giờ đây là một phần của luật pháp quốc tế, vượt ra ngoài mọi thỏa hiệp và vượt ra ngoài tầm của các chính phủ khác nhau để có thể bị xóa mờ, giảm thiểu giá trị hay bỏ đi». Ông Duterte khẳng định rằng Philippines «kiên quyết phản đối những nỗ lực nhằm phá hoại phán quyết này»
Lãnh đao Philippines đồng thời « hoan nghênh việc ngày càng có nhiều nước ủng hộ phán quyết » mà theo ông « đại diện cho chiến thắng của lẽ phải trước sự thiếu suy nghĩ, của luật pháp trước sự vô trật tự, của tình thân trước tham vọng ».
Phát biểu của tổng thống Philippines về Biển Đông, và nhất là về phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông, rõ ràng sẽ khiến Trung Quốc bất bình. Phát biểu trước ông Duterte, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã không hề nói đến Biển Đông.
Động thái của ông Duterte khá bất ngờ vì trước đó, ông hoàn toàn im lặng trước những lời kêu gọi ông nêu vấn đề Biển Đông tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, trong lúc trong chính quyền của ông đã có một số ý kiến cho rằng không cần phải nhắc đến phán quyết này ở Liên Hiệp Quốc.
Báo chí Philippines đã lên tiếng ca ngợi tổng thống Duterte. Một ví dụ : Trang tin Rappler cho rằng ông Duterte đã «làm nên lịch sử» khi mượn một diễn đàn của Liên Hiệp Quốc để nêu lên «chiến thắng pháp lý đối với Trung Quốc về vấn đề Biển Đông». Theo Rappler, tuyên bố của ông Duterte chẳng khác gì một «quả bom».
Trước phát biểu về Biển Đông của tổng thống Philippines, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 21/09 đã lên tiếng hoan nghênh việc ba nước châu Âu là Anh, Đức và Pháp, ngày 16/09 đã gởi công hàm đến Liên Hiệp Quốc bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.
Trong một tin nhắn Twitter, ông Pompeo tuyên bố «hoan nghênh việc Anh, Đức và Pháp bác bỏ yêu sách biển phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông tại Liên Hiệp Quốc».
Trung Kiên – Thoibao.de (tổng hợp)
>>> Trung Quốc “lồng lộn” – Đài Loan “dấn tới”
Cách cài vượt tường lửa miễn phí:
Điện thoại di động (mobile phone) = https://bit.ly/2QCRpE7
Trình duyệt (browser) = https://bit.ly/3hKTidT
