Link Video: https://youtu.be/PzgfpEHec9U
Trên khắp châu Á, vaccine Trung Quốc đã đóng một vai trò cốt yếu trong việc chủng ngừa cho người dân chống lại Covid-19, với hàng triệu người được tiêm Sinovac hoặc Sinopharm.
Nhưng trong những tuần gần đây, mối quan ngại về hiệu quả của chúng ngày càng tăng. Giờ đây, một số quốc gia châu Á vốn đưa vaccine Trung Quốc thành mũi nhọn quan trọng trong các chương trình tiêm chủng đã thông báo rằng họ sẽ sử dụng các loại vaccine khác.
Động thái này đã dấy lên nhiều câu hỏi, không chỉ về việc liệu có tin dùng vaccine Trung Quốc được không, mà còn về nỗ lực của Trung Quốc trong nền ngoại giao vaccine ở châu Á.
Chuyện gì đang diễn ra ở Thái Lan và Indonesia?
Tuần trước, Thái Lan thông báo họ đang thay đổi chính sách vaccine – thay vì tiêm hai mũi Sinovac, người dân hiện sẽ được tiêm kết hợp Sinovac và AstraZeneca.
Nhân viên y tế đã được chủng ngừa đầy đủ với Sinovac cũng sẽ được tiêm thêm một mũi vaccine khác như mũi tiêm nhắc lại.
Indonesia đã công bố một động thái tương tự vào tuần trước, nói rằng họ sẽ tiêm tăng cường Moderna cho các nhân viên y tế được đã được chủng ngừa bằng Sinovac.
Các quyết định đưa ra sau khi có ghi nhận rằng hàng trăm nhân viên y tế được chủng ngừa đầy đủ vẫn mắc Covid, với hai người ở Thái Lan và 30 người ở Indonesia – tử vong.
Cả hai nước này đều chậm triển khai chương trình tiêm chủng và đang phải chống chọi với những đợt bùng phát dịch mới. Thái Lan ghi nhận số ca nhiễm Covid và tử vong cao kỷ lục vào hôm Chủ nhật, trong khi Indonesia – tâm chấn mới của Covid ở châu Á – thì bệnh viện quá tải và bị thiếu oxy.
Hai nước nói họ chuyển hướng để tăng cường khả năng bảo vệ, các quan chức Thái Lan trích dẫn các nghiên cứu địa phương cho thấy việc tiêm kết hợp hai loại vaccine có thể tăng cường miễn dịch.
Bộ trưởng Du lịch Indonesia Sandiaga Uno gần đây cũng nói với BBC rằng vaccine Sinovac “khá hiệu quả“.
Nhưng bằng chuyển đổi loại vaccine, chính phủ Thái Lan và Indonesia về cơ bản “nói rằng họ lo ngại về sự thất bại của vaccine“, Dale Fisher, người đứng đầu Mạng lưới Cảnh báo và Ứng phó Dịch bệnh Toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới, cho biết.
Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng không có đầy đủ thông tin về các ca nhiễm và tử vong của các nhân viên y tế, đồng thời kêu gọi các nhà chức trách tiến hành một “cuộc điều tra kỹ lưỡng“.
Sinovac vẫn chưa đưa ra bình luận nào.
Từ đó, Malaysia thông báo họ sẽ chuyển sang sử dụng Pfizer sau khi họ dùng hết nguồn cung Sinovac.
Nhưng các quốc gia khác như Philippines và Campuchia vẫn đang tiếp tục sử dụng vaccine Trung Quốc.
Vaccine của Trung Quốc có hiệu quả không?
Trong các thử nghiệm lâm sàng trên toàn thế giới, vaccine virus bất hoạt của Sinovac và Sinopharm đã được chứng minh là có hiệu quả từ 50% đến 79% trong việc ngăn ngừa mắc Covid mà có triệu chứng.
Nhưng chúng vẫn có hiệu quả cao trong việc ngăn chặn các ca nhập viện hoặc tử vong do Covid – các nghiên cứu cho thấy mũi tiêm Sinovac có hiệu quả 100% ở Brazil và hiệu quả từ 96 đến 98% ở các nhân viên y tế Indonesia.
Giáo sư dịch tễ học Benjamin Cowling thuộc Đại học Hong Kong nói thực tế việc vẫn có số lượng lớn người vẫn nhiễm bệnh dù đã tiêm đủ hai mũi vaccine có thể là do một số nhân tố.
Một là vaccine Trung Quốc, giống như nhiều loại vaccine khác, có thể giảm hiệu quả theo thời gian. Một nghiên cứu của Thái Lan được công bố trong tuần này cho thấy kháng thể ở những người được tiêm chủng đầy đủ hai mũi Sinovac giảm còn một nửa sau mỗi 40 ngày.
Một điều nữa là các thử nghiệm lâm sàng có bộ dữ liệu nhỏ hơn so với số ca nhiễm trong thực tế, đặc biệt là ở Indonesia, nơi đang có số ca nhiễm hàng ngày tăng vọt lên đến hàng chục nghìn.
Nó cũng có thể là do biến thể Delta dễ lây nhiễm hơn, đã được phát hiện ở 60% ca nhiễm gần đây ở Indonesia và 26% trường hợp ở thủ đô Bangkok của Thái Lan.
Chưa có dữ liệu công khai nào về hiệu quả của vaccine Trung Quốc đối với bất kỳ biến thể nào của Covid. Nhưng các nghiên cứu sơ bộ đã gợi ý rằng vaccine virus bất hoạt, như của Sinopharm và của Sinovac, chỉ bảo vệ chống lại biến thể Delta ít hơn 20% so với virus nguyên khởi, theo GS Cowling.
Ông nói, không có loại vaccine nào có hiệu quả hoàn toàn trong việc ngăn ngừa nhiễm Covid, dù vaccine Trung Quốc “không hiệu quả 100%, chúng vẫn đang cứu sống nhiều mạng người“. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng những ca lây nhiễm đột phá không có nghĩa vaccine là vô dụng, vì tiêm chủng giúp ngăn những ca nhiễm Covid nặng.
Cũng chưa có báo cáo nào về các ca nhiễm bệnh dù đã được tiêm chủng ở Trung Quốc, nơi hơn 630 triệu người đã tiêm ít nhất một mũi vaccine Trung Quốc. Không rõ có bao nhiêu người trong số đó được tiêm đủ hai mũi.
Tuy nhiên, virus này được cho là đã được kiểm soát ở Trung Quốc, nơi đang ghi nhận tỷ lệ lây nhiễm hàng ngày thấp và đã nhanh chóng dập tắt các đợt bùng dịch ở địa phương.
Điều này ảnh hưởng ra sao đến ngoại giao vaccine của Trung Quốc?
Là nơi nhận nhiều mũi tiêm chủng của Trung Quốc nhất, châu Á là khu vực nòng cốt trong chiến lược ngoại giao vaccine của Trung Quốc.
Hơn 30 quốc gia châu Á đã mua hoặc được quyên tặng vaccine. Indonesia là một trong những nước mua vaccine Sinovac lớn nhất thế giới với số lượng đặt mua 125 triệu liều.
Vaccine Trung Quốc gửi sang Việt Nam: Sứ quán Trung Quốc ‘không hài lòng’
Chuyên gia Trung Quốc, Ian Chong, thuộc Đại học Quốc gia Singapore, cho biết sự háo hức bán hoặc quyên tặng vaccine của Trung Quốc là “một nỗ lực để thay đổi câu chuyện rằng thực tế các ca nhiễm Covid đầu tiên được phát hiện từ Vũ Hán, và để chứng tỏ rằng đây là một cường quốc khoa học“.
Với việc các quốc gia giàu có độc quyền nhiều đơn đặt hàng các loại vaccine khác từ sớm, nhiều quốc gia ở châu Á – đặc biệt là những quốc gia nghèo hơn – đã đón nhận các mũi tiêm Trung Quốc.
Tiến sĩ Chong cho biết: “Suy nghĩ tiêu chuẩn là ‘có sự bảo vệ tốt hơn là không có biện pháp bảo vệ nào’, dù vào thời điểm đó, dữ liệu về tính hiệu quả không cao.
Ví dụ, Thái Lan ban đầu đã tin tưởng vào một công ty địa phương thuộc sở hữu của nhà vua để sản xuất số lượng lớn vaccine nội địa, nhưng khung thời gian phân phối chậm trễ đã buộc chính phủ phải tìm kiếm các nguồn khác sau khi dịch Covid mới lại bùng phát trong năm nay.
Bên cạnh vaccine AstraZeneca được sản xuất trong nước, hiện tại, họ chủ yếu dựa vào Sinovac, vì công ty Trung Quốc là một trong những công ty đầu tiên cung cấp.
Tiến sĩ Chong cho biết, quyết định chuyển đổi sang các loại vaccine khác của Thái Lan và Indonesia có thể chọc thủng hình ảnh thành công, làm vỡ bong bóng về hiệu quả của vaccine Trung Quốc và dấy lên câu hỏi về năng lực công nghệ của Trung Quốc.
Chính phủ Trung Quốc vẫn chưa đưa ra bình luận nào, nhưng trước đây vẫn khẳng định rằng vaccine của họ có hiệu quả.
Công chúng phản ứng thế nào?
Cả chính phủ Thái Lan lẫn Indonesia đang phải đối mặt với nhiều chỉ trích về việc chậm triển khai tiêm chủng và tình trạng Covid ngày càng trở nên tồi tệ.
Ở Thái Lan, sự phẫn nộ càng tăng thêm khi một tài liệu bị rò rỉ của Bộ Y tế trích dẫn lời một quan chức phản đối việc cho nhân viên y tế tiêm thêm mũi Pfizer vì đây sẽ là “sự thừa nhận rằng Sinovac không mang lại sự bảo vệ“.
Tiến sĩ Arm Tungnirun, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Chulalongkorn, nói: “Có rất nhiều sự giận dữ trong công chúng Thái Lan, họ nói ‘tại sao bạn không quan tâm đến nhân viên y tế’, ‘điều này không nên được xem là một nhân tố’. Nhiều người quan ngại sâu sắc về cách thức truyền thông của chính phủ và sự phụ thuộc vào Sinovac.”
“Hiện ngày càng có nhiều người từ chối tiêm Sinovac, họ tin rằng nó không hiệu quả. Có một sự mất lòng tin lớn vào chính phủ Thái Lan và vấn đề vaccine đã trở nên bị chính trị hóa nặng nề.”
Có những mối lo sợ rằng các ghi nhận mới nhất về các nhiễm bệnh dù đã được tiêm vaccine sẽ thúc đẩy thêm sự hoài nghi về vaccine nói chung. Ở Indonesia, những người theo đạo và có ảnh hưởng trên mạng xã hội lẫn những người theo thuyết âm mưu đã và đang truyền bá các thông điệp chống vaccine đi kèm với tâm lý bài Trung.
Các chuyên gia đang thúc giục việc kiểm soát chặt chẽ hơn việc lây nhiễm và nỗ lực hơn nữa trong việc dập tắt các thông tin sai lệch trên mạng.
Giáo sư Cowling nói: “Thật là một điều tốt khi chúng ta đang sử dụng [vaccine của Trung Quốc] nhưng chúng ta không thể trông chờ quá nhiều vào chúng.
“Chúng ta phải nhận ra rằng sẽ có những ca nhiễm bệnh dù đã được tiêm vaccine và sẵn sàng ứng phó với chúng, vì chúng có thể làm tổn hại đến niềm tin vào vaccine.”
Tessa Wong
Nguồn: https://www.bbc.com/vietnamese/57884025
