Cho nộp tiền để giảm án tham nhũng – đi ngược nguyên tắc pháp quyền

Link Video: https://youtu.be/evs0v7Ii5-A

RFA Tiếng Việt ngày 27/11 có bài “Nhận hối lộ “không vụ lợi”: “Sự ngụy biện, cưỡng từ – đoạt lý”.

Những ngày qua, khái niệm “nhận hối lộ không vụ lợi sẽ không bị truy tố” được ông Nguyễn Văn Yên – Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương – đề cập đến đang gây phản ứng trong công luận.

RFA dẫn quan điểm của Luật sư Đặng Đình Mạnh, cho biết:

“Hối lộ là các tội danh không hề mới. Luật pháp của hầu hết các quốc gia trên thế giới đều quy định tội danh hối lộ với sự chế tài rất nghiêm ngặt trong bộ luật hình sự, vì tính chất nguy hiểm của loại tội phạm này.”

“Trong tội danh hối lộ, thì mối quan hệ giữa người đưa hối lộ và người nhận hối lộ luôn luôn là mối quan hệ có mục đích vụ lợi. Trong đó, một mặt, người đưa hối lộ mong muốn công việc phi pháp hoặc hợp pháp của mình được giải quyết (làm hoặc không làm), do đó, họ hối lộ để đạt được mục đích đó. Mặt khác, người nhận hối lộ đã thực hiện công việc (làm hoặc không làm), để thỏa mãn mong muốn của người đưa hối lộ, cũng với mục đích được nhận số tiền hối lộ.”

“Cho nên, khái niệm “Hối lộ (hoặc tham nhũng) nhưng không vụ lợi” chỉ là sự ngụy biện, cưỡng từ đoạt lý, phát sinh một cách méo mó, tùy tiện, trong nền tư pháp Việt Nam giai đoạn hiện nay mà thôi. Khái niệm đó không phải là chuẩn mực pháp lý đã đành, mà trong thực tế, cũng không bao giờ diễn ra, vì lẽ, nếu người dưng nước lã với nhau, không ai tự nhiên mang vác một số tiền lớn cho không ai bao giờ cả!”

RFA cũng dẫn lời Luật sư Ngô Anh Tuấn, cho rằng:

“Đầu tiên, quan điểm của tôi là đồng ý với sự cẩn trọng của họ, trong việc đấu tranh xử lý các hành vi phạm tội, để bảo đảm các nguyên tắc cơ bản trong Bộ luật Hình sự. Trong đó có nguyên tắc suy đoán vô tội, theo Điều 13, hoặc nguyên tắc xác định sự thật khách quan của vụ án. Có nghĩa, họ cẩn trọng trong việc xử lý từng con người trong vụ án, đánh giá rõ ràng. Tôi đồng ý với việc đó.

Tuy nhiên, phải xác định rõ hành vi đó có đầy đủ các yếu tố cấu thành tội phạm hay không, để tính việc miễn trách nhiệm hình sự hay miễn hình phạt. Tức là, có dấu hiệu hình sự nhưng không xử lý; hay là có dấu hiệu hình sự, có xử lý nhưng lại không chịu hình phạt. Phải làm rõ điều đó. Thực tế, nếu nhận tiền mà không có yếu tố vụ lợi thì nó rất khiên cưỡng, khó mà giải thích cho hợp lý.

Trong trường hợp này, tôi nghĩ, để xử lý một cách khách quan và công bằng, công bằng với cả những người phạm tội và không phạm tội, thì khi đã xem xét thấy đầy đủ yếu tố cấu thành tội phạm, thì phải truy tố, xét xử bình thường. Còn nếu xét thấy người ta có nhiều công trạng thì có thể xem xét miễn chấp hành hình phạt, nhưng hành vi đó buộc phải xử lý. Không thể làm theo kiểu ngay từ đầu đã xác định “không vụ lợi” và miễn truy cứu. Làm như thế thì không công bằng với cả những người đang bị xử lý.”

RFA dẫn truyền thông nhà nước cho hay, trong vụ án liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, có 7 thành viên thuộc Đoàn Thanh tra cùng nhận tiền từ SCB nhưng lại không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo lý giải của cơ quan chức năng, cả 7 người này đều hợp tác điều tra tích cực, chủ động nộp lại toàn bộ tiền đã nhận từ SCB trước khi vụ án bị khởi tố.

RFA cho biết, việc nộp tiền khắc phục hậu quả để tránh xét xử hình sự, được ông Lê Minh Trí – Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao – đề xuất hôm 30/6/2022, tại Hội nghị tổng kết 10 năm phòng chống tham nhũng. Một số chuyên gia luật pháp cho rằng, đề xuất của ông Trí thể hiện một tư duy đi ngược lại nguyên tắc nhà nước pháp quyền.