Ngày 11/7, blog Lê Quốc Quân trên VOA Tiếng Việt bình luận “Cú “xuất mã” của tân Chủ tịch Tô Lâm và phép thử Funan Techo”.
Tác giả nhận xét, bằng cách “xuất mã” sang Lào rồi đến Campuchia, trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình, Chủ tịch nước Tô Lâm khẳng định lại ưu tiên quan trọng của Việt Nam, đối với 2 nước láng giềng vốn từng thân thiết từ xưa.
Tác giả dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Việt Hùng, cho hay, chuyến đi này khẳng định sự “đoàn kết gắn bó keo sơn giữa 3 nước anh em”, không chỉ về mặt địa lý và chính trị, mà Việt Nam tiếp tục là một trong những đối tác thương mại của 2 nước này.
Tác giả dẫn Tổng cục Thống kê, theo đó, Việt Nam đang có 255 dự án đầu tư tại Lào với số vốn trên 5 tỷ USD. Với Campuchia, Việt nam là đối tác thương mại lớn thứ 3 và lớn nhất trong ASEAN, với tổng số vốn đăng ký đầu tư đạt 2,94 tỷ USD.
Tác giả đánh giá, Lào từ xưa vẫn được xem là “người em” thân cận của Việt Nam, lệ thuộc khá lớn vào Việt Nam cả về kinh tế và chính trị. Thế nhưng, trong khoảng 10 năm nay, tình hình đã dần dần có sự thay đổi, Trung Quốc đã nổi lên trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Lào, với kim ngạch xuất nhập khẩu giữa 2 nước không ngừng tăng lên, đạt khoảng 5,5 tỷ USD trong năm 2023.
Sự hiện diện của Trung Quốc trong hàng loạt dự án ở ngay sườn phía tây Việt Nam, ngày càng rõ rệt. Theo tài liệu của Ngân hàng Thế giới, hàng loạt dự án hạ tầng về giao thông, năng lượng, thuỷ điện… kết nối thủ đô Vientiane của Lào với biên giới Trung Quốc, đang được thực thi rầm rộ.
Thế nhưng, tác giả dẫn các nghiên cứu, chỉ ra hàng loạt nguy cơ kinh tế và ẩn hoạ môi trường đang chờ đợi nước Lào, do chính sách đổ tiền làm thuỷ điện của Trung Quốc, chủ yếu là trên dòng sông Mekong.
Về tổng thể, Trung Quốc đang có ảnh hưởng ngày càng lớn tại Lào, có thể gây sức ép lên vùng phiên giậu phía tây của Việt Nam.
Về Campuchia, tác giả đề cập đến lễ động thổ khởi công xây dựng kênh đào Funan Techo, sẽ diễn ra vào ngày 5/8/2024 – ngày sinh nhật của Chủ tịch Thượng viện Hun Sen.
Tuy nhiên, siêu dự án này của Campuchia gặp nhiều ý kiến phản đối của các nhà khoa học, vì chứa nhiều ẩn hoạ, nhất là đối với vùng Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam. Dự án này có thể khiến nước về miền Tây giảm 50%, và tác động đến một vùng rộng lớn hàng chục triệu dân, cùng nhiều vấn đề lo ngại khác.
Tác giả dẫn một bài viết của trung tâm STIMSON tại Washington, đăng ngày 9/5, có tựa đề “Tác động của Kênh đào Funan Techo và ý nghĩa đối với hợp tác sông Mekong”. Trong đó nêu rõ, Campuchia đã định nghĩa sai về dự án, coi con kênh chỉ bắt đầu trên sông Bassac là phụ lưu của sông Mekong, để né tránh nghĩa vụ tham vấn.
Thực chất, đây là một dự án kết nối 2 dòng chính của sông Mekong, và theo quy định tại Điều 5 của Hiệp định về Hợp tác Phát triển bền vững lưu vực sông Mekong, vào năm 1995, thì những dự án ở dòng chính phải cần có sự tham vấn trước, với Uỷ hội sông Mekong.
Tác giả cũng cho biết, mặc dù cựu Thủ tướng Hun Sen đã tuyên bố rằng, sẽ không nhượng bộ và không đàm phán với bất cứ ai về Kênh đào này, nhưng vấn đề kênh đào chắc chắn sẽ là một phần nghị sự trong chuyến đi của ông Tô Lâm.
Một loạt vấn đề xung quanh siêu dự án này được tác giả nêu ra, như:
Dự án sẽ được xây dựng ra sao? Vấn đề môi trường ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào? Sâu xa hơn nữa, Trung Quốc có thể biến kênh đào này trở thành “một xa lộ đường thuỷ” với những con tàu lên đến 3.000 hay năm 5.000 tấn hay không?
Có phải là Trung Quốc sẽ vận hành kênh đào này trong vòng 50 năm tới? Có gì đảm bảo Trung Quốc không sử dụng con kênh như một phương tiện chiến tranh, nếu như tranh chấp với Việt Nam xảy ra?
Tác giả kết luận, lấy được đầy đủ thông tin, đàm phán một cách có lợi nhất cho quốc gia, cả hiện tại và tương lai, chính là phép thử quan trọng nhất đối với vị tướng quyền lực đang lên. Chúng ta hãy chờ xem liệu ông có thể thực hiện được không?
Ý Nhi – thoibao.de
