Ngày 3/3, BBC Tiếng Việt có bài: “Vì sao Việt Nam tính sửa Hiến pháp vào lúc này?”.
Theo đó, BBC cho hay, khả năng sửa đổi Hiến pháp Việt Nam đang được truyền thông trong nước bàn luận, giữa bối cảnh các cải cách hành chính, thể chế gặp nhiều điểm vướng mắc từ Hiến pháp hiện hành.
Ngay sau khi sắp xếp bộ máy của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, cũng như các chính quyền địa phương, Đảng Cộng sản Việt Nam đang xem xét vấn đề sáp nhập tỉnh thành và bỏ đơn vị hành chính cấp huyện.
Theo BBC, đầu tháng 3/2025, Bộ Chính trị đã công bố Kết luận 127 KL/TW về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Theo đó, Bộ Chính trị yêu cầu Đảng ủy Chính phủ xây dựng đề án sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã và hoàn thiện đề án, tờ trình trước ngày 7/4.
Thời hạn cuối cùng để hoàn thành việc sửa đổi, và bổ sung một số điều trong Hiến pháp là ngày 30/6.
BBC cũng cho hay, các cấp đơn vị hành chính được quy định trong Hiến pháp. Do đó, nếu Chính phủ đơn phương hiện thực hóa một số điểm trong các đề án trên, chẳng hạn bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, thì sẽ bị coi là vi hiến.
Do đó, trước khi Chính phủ thực hiện cải cách hành chính như Bộ Chính trị đề nghị, Quốc hội cần phải sửa đổi Hiến pháp.
Tuy vậy, các chuyên gia nhận định sau khi sửa Hiến pháp để xóa bỏ chính quyền cấp huyện, thì tồn tại các vướng mắc khác cần phải sửa luật hiện hành.
BBC dẫn lời Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật – Tư pháp Nguyễn Phương Thủy, phát biểu trong cuộc họp báo sáng 28/2, ngoài việc sửa đổi Hiến pháp, cần có sự điều chỉnh đồng bộ trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các văn bản liên quan. Việc này nhằm tái cấu trúc quyền hạn và nhiệm vụ của chính quyền địa phương, từ mô hình 3 cấp hiện tại xuống còn 2 cấp.
Vẫn theo BBC, liên tục trong những tháng trở lại đây, Tổng Bí thư Tô Lâm thường xuyên nhắc đến câu nói “thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn”, làm dấy lên câu hỏi liệu có sự sửa đổi lớn trong Hiến pháp hay không.
BBC cho biết, Điều 4 của Hiến pháp 2013 khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với Nhà nước và xã hội. Điều này đã gây ra nhiều tranh luận về mức độ độc lập của các cơ quan nhà nước và sự đa dạng trong xã hội.
Một số ý kiến cho rằng điều này có thể dẫn đến sự tập trung quyền lực, và hạn chế tính độc lập của các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Nhiều vấn đề quan trọng khác, chẳng hạn quyền sở hữu đối với đất đai, cũng được tranh luận lâu nay. Tuy nhiên, đây là những vấn đề mang tính cốt lõi của chế độ nên sẽ không có khả năng điều chỉnh trong ngắn hạn.
BBC cho biết thêm một số quy định về sửa đổi Hiến pháp, dựa trên Điều 120 Hiến pháp 2013 như sau:
- Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ hoặc ít nhất 1/3 tổng số đại biểu Quốc hội có quyền đề nghị làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp.
- Quốc hội quyết định việc làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp khi có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành.
- Quốc hội thành lập ủy ban dự thảo Hiến pháp. Thành phần, số lượng thành viên, nhiệm vụ và quyền hạn của ủy ban dự thảo Hiến pháp do Quốc hội quyết định theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
- Ủy ban dự thảo Hiến pháp soạn thảo, tổ chức lấy ý kiến Nhân dân và trình Quốc hội dự thảo Hiến pháp.
- Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết định – điều này đồng nghĩa với việc Quốc hội có thể tự quyết có tổ chức trưng cầu dân ý hay không.
- Quốc hội quyết định thời hạn công bố, thời điểm có hiệu lực của Hiến pháp.
Minh Vũ – thoibao.de
