Khi siêu Dự án Đường sắt Cao tốc Bắc – Nam đang bước vào giai đoạn “chọn mặt” gửi vàng”. Ngày 27/5/2024, trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Pháp Macron, báo Le Figaro đã có bài viết với tiêu đề: “Tại Việt Nam, Macron cố gắng tìm đường giữa Trump và Tập Cận Bình”.
Đáng chú ý, trong bài báo này đã đề cập đến chủ đề Đường sắt cao tốc và điện hạt nhân của Việt nam.
Theo báo Tuổi trẻ cùng ngày đã đưa tin, Tập đoàn THACO của ông Trần Bá Dương vừa chủ động đề xuất thay thế Vinspeed một công ty con của tỷ phú Phạm Nhật Vượng, để làm chủ đầu tư dự án ĐSCT Bắc Nam, với công nghệ từ Châu Âu là điều có thật.
Đây, không chỉ là một cuộc cạnh tranh giữa 2 doanh nghiệp, mà còn là phép thử chiến lược đầy rủi ro của Tổng Bí thư Tô Lâm trong bối cảnh ông Tô Lâm đang trong tình cảnh “tứ bề thọ địch” cả trong và ngoài Đảng.
Theo tài liệu đề xuất, THACO đã cam kết góp 20% vốn bằng nguồn tự có và cổ phần huy động tương đương 12,27 tỷ USD, phần còn lại (80%) sẽ được vay và do Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ lãi suất trong 30 năm.
Điều đáng chú ý, THACO chọn mô hình ĐSCT theo tiêu chuẩn châu Âu, thay vì công nghệ đệm từ của Trung Quốc. Trong khi, đề xuất của Vinspeed, tuy cũng xin ưu đãi lớn từ Nhà nước, nhưng công luận lo ngại rằng Vinspeed chỉ đóng vai trò “cò mồi” trung gian để kiếm chênh lệch.
Theo giới quan sát, đây là những toan tính chính trị quan trọng nhất của Tổng Bí thư Tô Lâm và ban lãnh đạo Hà nội tại thời điểm hiện nay. Và việc lựa chọn THACO với đề xuất sử dụng công nghệ của châu Âu, sẽ mang ý nghĩa rất lớn trong việc thoát Trung và thoát luôn cả thế lực bảo thủ thân Bắc Kinh trong nội bộ đảng.
Tuy nhiên, điều này cũng sẽ thách thức nghiêm trọng quyền lợi kinh tế rất lớn của Trung Quốc đối với một dự án có tầm chiến lược về địa chính trị để “cột chặt” Hà nội với Bắc Kinh.
Vậy, tại sao Tổng Bí thư Tô Lâm dám đánh cược vào THACO? Trước hết, trong các phương án lựa chọn nhà đầu tư cho Dự án ĐSCT Bắc – Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm giữ vai trò then chốt.
Việc không chọn Vinspeed, và thay vào đó là THACO, có thể xem là động thái chủ động kiểm soát rủi ro an ninh – chính trị từ phía Trung Nam Hải của ông Tô Lâm và Bộ Công An.
Theo đó, Trung Quốc từ lâu đã tìm cách “trói” Việt Nam vào hệ thống hạ tầng do họ kiểm soát, Bắc Kinh luôn đòi hỏi gói thầu trọn gói từ kỹ thuật đến nhân sự và vận hành. Nếu để Trung Quốc thắng gói thầu đường sắt cao tốc Bắc – Nam, thì toàn bộ hệ thống giao thông huyết mạch của Việt Nam trong vài thập kỷ tới sẽ phụ thuộc vào công nghệ, thiết bị, và linh kiện Trung Quốc.
Tuy nhiên, bước đi này không đơn giản, thậm chí là vô cùng mạo hiểm trong bối cảnh ông Tô Lâm và Bộ Công an đang bị suy yếu quyền lực nội bộ. Do đó, đây là những thách thức vô cùng lớn mà Tổng Bí thư Tô Lâm và phe cánh sẽ phải đối mặt
Chắc chắn, Bắc Kinh sẽ không đứng yên nhìn quyền lợi chiến lược bị tổn hại, bởi lý do, ban lãnh đạo Trung Quốc lâu nay đã xem hệ thống ĐSCT là công cụ để ràng buộc các nước Đông Nam Á vào chiến lược “Một vành đai – Một con đường”.
Nếu Việt Nam từ chối nhà thầu Trung Quốc, để quay sang công nghệ châu Âu, thì đây là hành động “đối đầu” công khai và trực tiếp về kinh tế lẫn chính trị của Tổng Bí thư Tô Lâm với Trung Nam Hải. Do đó, việc ban lãnh đạo Bắc Kinh sẽ gây sức ép ngoại giao, kinh tế hay kể cả quân sự là điều khó có thể tránh khỏi.
Thông qua các phe nhóm bảo thủ thân Trung Quốc trong Đảng để gây nhiễu, cũng như phá hoại đoàn kết nội bộ. Và, khả năng cao Trung Quốc sẽ kích hoạt phản ứng tiêu cực trong Quốc hội, hay Chính phủ để trì hoãn phê duyệt dự án này.
Và chắc chắn, sự kháng cự từ nhóm lợi ích thân Vingroup – đó là những nhân vật từng được coi là “đàn anh” của ông Tô Lâm, vẫn có mối liên hệ mật thiết với nhóm tài phiệt này. Câu chuyện ra sao, xin mời quý vị tiếp tục theo dõi ở phần sau.
Trà My – Thoibao.de
