Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến ngày càng phức tạp đặc biệt là các nước phương Tây, Facebook liên tiếp bị phản ánh về việc ngăn cản tự do ngôn luận một cách khó hiểu, đặc biệt liên quan đến nội dung dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán.
The Verge, trang tin tức công nghệ và mạng lưới truyền thông nổi tiếng của Mỹ, giữa tháng 3 đã lên tiếng về việc Facebook liên tục đánh dấu một số bài đăng, dẫn đường liên kết (link) đến thông tin và bài viết về viêm phổi Vũ Hán là thư rác, hoặc coi là tin giả hoặc vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng.
Tác giả Trịnh Phúc Chu đã chỉ ra rằng : Báo cáo minh bạch gần đây của Facebook cũng cho thấy, trong nhóm các nước Đông Nam Á khác, Việt Nam là nước đã đòi hỏi Facebook hạn chế tiếp cận nội dung nhiều nhất.
Các tờ như Business Insider hay Guardian cũng có đưa các tin tức về việc công ty Facebook “rà soát” chặt chẽ các nguồn tin về dịch bệnh để chống tin giả, nhưng hầu hết các tờ báo lớn và uy tín trên thế giới cũng bị đưa vào diện spam và người đăng lại bài cũng có thể bị khóa trang của mình một thời gian.
Trước vụ việc này, ông Guy Rosen, Phó chủ tịch liêm chính của Facebook giải thích là vấn đề này là do lỗi của công cụ lọc trong hệ thống chống thư rác.
Ông Rosen cũng cho biết công ty bắt đầu tiến hành khắc phục ngay khi phát hiện ra vấn đề.
Ông Rosen nói Facebook khôi phục các bài đăng bị ảnh hưởng.
Ông giải thích : “Chúng tôi đã khôi phục tất cả các bài đăng bị xóa không chính xác, bao gồm các bài đăng về tất cả các chủ đề – không chỉ những bài liên quan đến cúm Vũ Hán”.
Theo Facebook, vấn đề là do một công cụ kiểm duyệt tự động và không liên quan đến bất kỳ quan điểm riêng hay chủ trương nào từ phía người điều hành.
Tuy nhiên, nhiều giả thuyết cho rằng mạng xã hội lớn nhất thế giới này đang tận dụng bối cảnh dịch bệnh để thiết lập một cơ chế thép sàng lọc thông tin vì lợi ích chính trị.
Với việc cho nhân viên làm việc tại nhà vào giữa tháng 3, Facebook phải dựa vào hệ thống tự động để phát hiện, xóa những nội dung vi phạm và vô hiệu hóa tài khoản. Để hạn chế lỗi, việc xét duyệt nội dung sẽ mất nhiều thời gian hơn. Facebook cho biết dù sẽ có nhiều trở ngại nhưng công ty sẽ tìm cách hiệu chỉnh và cố gắng hết sức làm việc hiệu quả hơn để bảo vệ nền tảng của mình.
Mặt khác, khi người dùng báo cáo về nội dung vi phạm chính sách của Facebook, họ sẽ nhận được thông báo rằng công ty đang tập trung vào những nội dung có nguy cơ gây hại lớn nhất trong cộng đồng. Điều này đồng nghĩa một số báo cáo sẽ không được xem xét nhanh như trước, thậm chí nhiều bài viết sẽ bị bỏ qua.
Thông thường, khi xóa bài viết, Facebook sẽ cung cấp cho mọi người tùy chọn yêu cầu xem xét lại nếu cho rằng nội dung xét duyệt nhầm lẫn. Hiện tại, do lực lượng lao động giảm nên người dùng chỉ có thể báo cáo lên hệ thống, Facebook sẽ theo dõi và cải thiện phản hồi nhưng công ty sẽ không xem xét lại nội dung đó lần hai.
Dường như Facebook đang nhân cơ hội đợt dịch bệnh trên toàn cầu và áp dụng các biện pháp lọc, duyệt tin tức dựa trên các công cụ AI – trí thông minh nhân tạo – để có thể phác thảo ra các không gian ngôn ngữ, vùng địa phương – mà các thuật toán của Facebook có thể kiếm soát được khuynh hướng các nguồn tin mà minh muốn.
Nói một cách nào khác, thì Facebook đang tạo dựng ra một ban tuyên giáo của mình, hoạt động theo thời sự và kiểm soát theo ý mình, hoặc hợp tác kiểm soát theo ý một nhà nước, nhóm người nào đó.
Trước đó, ngày 30/1, Facebook tuyên bố sẽ ngăn chặn sự lan truyền những thông tin sai lệch về sự bùng phát của viêm phổi Vũ Hán.
Facebook cho biết trong một tuyên bố vào cuối ngày 30/1 (giờ địa phương) : “Trong khi cộng đồng y tế toàn cầu đang làm việc hết sức để đảm bảo sức khỏe cho người dân, Facebook sẽ hỗ trợ công việc này theo nhiều cách, đặc biệt trong việc hạn chế sự lan truyền những thông tin sai lệch về virus corona, đồng thời đem những thông tin hữu ích tới cho mọi người”.
Theo Facebook, nhóm kiểm tra của bên thứ 3 sẽ tiếp tục kiểm duyệt nội dung. Khi những thông tin đăng tải bị đánh giá là sai lệch, sự lan truyền của nó sẽ bị hạn chế. Facebook cũng sẽ thông báo cho người dùng đăng tải những thông tin như vậy về kết quả kiểm duyệt nội dung.
Công ty Facebook nói thêm : “Chúng tôi sẽ bắt đầu xóa những nội dung chứa thông tin sai lệch hoặc những giả thuyết đã bị các tổ chức y tế toàn cầu và các cơ quan y tế địa phương cho là có thể gây hoang mang cho người dân. Chúng tôi làm điều này như một phần mở rộng của các chính sách hiện tại của chúng tôi nhằm xóa những nội dung có thể gây tổn hại về mặt thể chất”.
Việc Facebook ngăn chặn quyền tự do ngôn luận của những người sử dụng mạng xã hội phổ biến nhất này đã được biết đến từ nhiều năm nay. Thậm chí, năm ngoái Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra lời cảnh cáo với một số mạng xã hội trong đó nhấn mạnh Facebook.
Tổng thống Donald Trump cảnh báo Facebook sẽ phải hứng chịu tai họa nếu tiếp tục ngăn chặn quyền tự do ngôn luận của người dùng…
Nhiều tài khoản và bài viết của người dùng trên Facebook bị chặn và bị gỡ… khiến Nhà Trắng phải ra một bản đệ trình pháp lý đối với những người quản lí kiểm duyệt Facebook…
Donald J Trump viết trên Twitter: Chúng tôi có một điều nhỏ gọi là tự do ngôn luận ở đất nước này. Điều đó có nghĩa là không ai được phép kiểm duyệt suy nghĩ và lời nói của người Mỹ. Chúng tôi có thể nói những gì chúng tôi muốn. Bất cứ nơi nào. Bất cứ lúc nào. Về bất cứ điều gì. Các bạn nên vui lòng về điều đó!
Phương tiện truyền thông xã hội vi phạm pháp luật rõ ràng và tôi ở đây để nói với những người bạn nhỏ đó, Zuckerberg và anh chàng Twitter – Tôi đang xem xét và tôi hứa với bạn, tôi sẽ đánh sập các bạn!
Bằng nhiều cách, tôi có thể yêu cầu tất cả người Mỹ tẩy chay các bạn. Cho các bạn thấy, cần phải tôn trọng quyền tự do ngôn luận của người khác như thế nào…!
Điều đó để nói rằng, đã đến lúc các công ty kiểm duyệt truyền thông xã hội, buộc phải tuân thủ các đạo luật về tự do ngôn luận.
Nếu không, đây có thể sẽ là kết thúc cho cả Facebook và Twitter…
Còn tại Việt Nam, blogger Tuấn Khanh nhận định: Không phải người nào bị Facebook khóa hay xóa bài vô lý cũng được phục hồi một cách công bằng.
Hơn như vậy, những người bị xóa bài và khóa bài… trở thành một danh sách dài của các người dùng mạng xã hội bị công an Việt Nam tìm tới sách nhiễu, hăm dọa, và cả phạt tiền.
Những điều đó khiến giới quan sát hoạt động của Facebook tại Việt Nam trở nên tò mò hơn. Ngoài những danh sách bị Facebook trừng phạt ở màn một, sau đó họ còn bị công an Việt Nam đến nhà, gửi giấy triệu tập là màn hai của vở kịch mờ ảo này.
Nhiều cây bút trên Facebook do thận trọng hơn, lách né tốt hơn trong từng câu chữ và sự kiện nên không thể bắt bẻ, cũng lên tiếng nói rằng dường như họ bị một thuật toán nào đó của Facebook nên bài viết của họ giống như bị che đi (hide) trên dòng thời gian (timeline), ít người nhìn thấy hay đọc được.
Thậm chí có những người luôn có những lượng view và like ổn định từ 500 đến 1000 ở mỗi bài, đã nhận ra sự khác thường khi liên tục giảm số người biết và đọc bài của họ trong một thời gian.
Rõ ràng, Facebook đang đóng vai trò nhất định trong việc siết chặt tự do ngôn luận tự ở Việt Nam và trên thế giới.
Cuối tháng 3, Cục An ninh mạng và Phòng chống Tội phạm Sử dụng Công nghệ cao thuộc Bộ Công an Việt Nam báo công cho biết họ đã có hồ sơ đầy đủ những người trên mạng Facebook bị gọi là đưa tin ngoài luồng, khác với tin tức của Bộ Y tế và Ban tuyên giáo Việt Nam muốn. Cục này nói đã có hơn 300 trên gần 700 trường hợp bị cho đưa tin sai sự thật về dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán trên mạng xã hội trong 2 tháng qua đã bị cơ quan chức năng xử lý.
Đại diện Cục An ninh mạng cho biết như trên vào ngày 26/3 và được truyền thông trong nước loan tin cùng ngày. Theo thống kê của Cục An ninh mạng thì từ khi dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán xuất hiện, trên không gian mạng Việt Nam đã có hơn 900 ngàn thông tin liên quan đến dịch bệnh được đăng tải. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, trong một phát biểu hồi đầu tháng 2/2020 cũng đã ca ngợi Facebook và Google luôn hợp tác chặt chẽ với Bộ Thông tin và Truyền thông để xử lý các đối tượng xấu, theo quan điểm nhà nước.
Số lượng 1556 yêu cầu của Việt Nam cao gấp 2.5 lần so với số yêu cầu của Thái Lan, gấp 59 lần so với Malaysia, gấp 70 lần so với Indonesia, gấp 259 lần so với Singapore, và gấp 389 lần so với Philippines. Con số này cũng tăng trên 500% so với nửa đầu năm 2018 tại Việt Nam. Trên trường quốc tế, Việt Nam vượt chỉ thua có Pakistan, Brazil và Ấn Độ. Thực tế, Facebook đã hợp tác khá nhuần nhuyễn với chính quyền cộng sản Việt Nam để không bị đánh mất lợi ích tại thị trường đầy hấp dẫn này. Nhưng liệu, Facebook có thể lộng quyền ngặn chặn tự do ngôn luận trên trường quốc tế đặc biệt tại đất nước khởi nguồn của nó là Mỹ – nơi luôn đề cao những giá trị tự do của con người ?
Hoàng Trung từ Hà nội – Thoibao.de (Tổng hợp)
