“Cuồng Trump”, “Cuồng chống Trump” và … (Phần 3)

Nguyễn Hữu Vinh (Ba Sàm)

PHẦN 3

“Cuồng Trump”

Họ có thể là hàng triệu người dân ít học, chỉ nhờ trực giác, nhờ theo dõi chút ít thông tin, thấy báo chí nhà nước tỏ ra thiện cảm với Trump; thấy ông ta là trường hợp hiếm nhất trong các đời tổng thống Mỹ, tới nước mình đến 2 lần chỉ trong nửa nhiệm kỳ đầu, có 2 lần chụp ảnh cùng người Việt tự do ở Mỹ để khích lệ trong nước. Họ vốn khoái Mỹ, cảm tình với mọi tổng thống, từ Clinton, tới Obama, … chả cần biết đảng nào cả, nay thấy ông này có những việc giúp ích hơn cho Việt Nam trong cuộc “thoát Trung”, là họ ủng hộ. Tất cả những gì mà số rất ít người Việt ở Mỹ tức tối với ông, họ chẳng hề quan tâm.

Họ là hàng ngàn vạn cư dân mạng trên Facebook, chỉ bày tỏ thái độ một cách đơn giản, ngắn gọn bằng nút bấm “like”, bằng những phản hồi, với một câu có thể nhẹ nhàng, nhưng nhiều khi cục súc, thô bỉ. Có lẽ đây là điểm mấu chốt làm cho các vị trí thức “cuồng chống Trump” không chịu nổi, rồi “úp sọt” tất tật phe kia là “ít học”, “chửi bậy” cả. Các vị không nhận ra rằng đám quần chúng đó với Trump cùng giống nhau ở một điểm – cục cằn, nhưng không ĐẠO ĐỨC GIẢ, cái căn bệnh đã quá nặng lây lan khắp từ Tây, Mỹ cho tới xứ này, mà người ta căn ghét nhưng khó vạch vòi ra rõ được.

Không phân biệt nổi, hoặc không muốn phân biệt, giữa những bài viết công phu, có luận cứ, với các phản hồi của độc giả trên FB thì chỉ dẫn tới bức bối vô lối. Cách “úp sọt” đó có thể động chạm tới cả các bạn bè cùng giới trí thức với mình, có những suy nghĩ, những bài viết trái với ý mình, nhưng rất ôn hòa.

Như một Fanpage khá bắt mắt mang tên “Những người yêu thích Donald J Trump”, nhiều thông tin, hình ảnh sống động, phong phú (30). Thử làm một so sánh. Trang này mới lập được khoảng 9 tháng, nhưng đã có 188 ngàn người theo dõi, trong khi trang của đài Pháp RFI được lập từ nhiều năm trước, lại chỉ có 172 nghìn người theo dõi thôi. Sao ta không vào đây để đánh giá những fan “cuồng Trump” có đúng là “ít học”, “chửi bậy” cả không?

Liên quan Trung Quốc, gần đây dễ thấy liên tục phong trào biểu tình tranh đấu cho dân chủ ở Hong Kong, “hiệp đồng tác chiến” cùng sự thắng thế, mạnh mẽ hơn của chính quyền Thái Anh Văn ở Đài Loan trước Trung Quốc. Tại sao có hiện tượng lạ vậy? Có phải chủ yếu vì họ đã nhận ra nhiều hành động quyết liệt và thực chất từ chính quyền Trump đối với Trung Quốc, nay là thời cơ ngàn năm có một, phải chớp lấy để hình thành một mặt trận thống nhất? Mặc trận đó đã làm cho Bắc Kinh lồng lộn, càng bộc lộ bản chất tệ hại của mình. Người Việt chúng ta không lẽ đứng ngoài chờ hưởng lợi?

Rồi ngay trong chính nội tình Việt Nam nữa, dù rất thiếu thông tin, nhưng cũng không thể bỏ qua một số động thái cứng rắn hơn với Trung Quốc, mạnh dạn hơn trong quan hệ với Mỹ và nhiều nước liên quan. Tiếc rằng, thời cơ có thể chỉ còn trong mấy tháng (nếu như ông Trump thất cử), lại trùng vào giữa lúc đang chuẩn bị Đại hội Đảng, không dễ để họ làm được gì mạnh dạn hơn nữa. Trung cộng biết quá rõ điều này. Người Việt “cuồng chống Trump” xem ra không (muốn?) thấy.

Người thuộc phái “cuồng Trump” ở VN nhận thấy những hiện tượng đó. Họ không còn tin mấy phương cách ủng hộ, giúp đỡ của Mỹ (và cả phương Tây), gây sức ép với chính quyền VN trong nhiều năm trước Trump, để hy vọng xã hội này được dân chủ tự do lên, cự địch được hơn với Trung Quốc. Họ ngờ rằng mình đã bị phỉnh.

Hai nhà nước này có vẻ đang “đi dây” trước mắt họ, vì quyền lợi kinh tế là chính. Còn cái thuyết rằng không muốn ép quá, sợ VN ngả hẳn sang Trung cộng, thì … xưa quá rồi. Cả một phần tư thế kỷ, hết ký BTA, vào WTO, đưa ra khỏi CPC, vào CPTPP, nay lại đến EVFTA, Mỹ/phương Tây cứ “mất chân giò” (thực tình cũng chả “mất”), mà chẳng thấy chính quyền VN “thò chai rượu” gì cả. Xã hội vẫn ngày càng ngột ngạt, sự an bình của dân chúng vẫn thật mong manh.

Họ cần một cách thể hiện mạnh mẽ, minh bạch từ chính quyền Mỹ. Một khi chơi rắn được với Trung Quốc, sẽ có ngày Mỹ (nếu còn Trump) sẽ xử như vậy với Việt Nam; nếu như không chịu thay đổi, vẫn màn “chim chuột” với Trung cộng. Trump đã vài lần cảnh báo rồi đó, chớ có làm trò thao túng tiền tệ (31), làm “sân sau” cho hàng hóa gian lận thương mại của Trung cộng (32). Đòn đánh kinh tế-chẹt họng mới là hiệu quả cho những thứ “kinh tế thị trường định hướng XHCN” này. Một khi nghĩ vậy, họ bỏ qua hết những gì về Trump mà phái “cuồng chống Trump” cho là xấu, là nguy hiểm, nhất là coi đó chỉ liên quan đối nội nước Mỹ thô.

Trở lại kinh nghiệm cho Mỹ và Việt Nam trong suốt cuộc Chiến tranh lạnh/Chiến tranh Việt Nam, đã nêu ở phần đầu, là không thể cứ máy móc áp dụng mô hình kiểu khai hóa văn minh dân chủ để thay đổi dần, trong hòa bình cho những xứ sở độc tài; mà đôi khi phải dùng độc tài, thủ đoạn gian xảo, tàn độc, hành động hiếu chiến, sẵn sàng “bên miệng hố chiến tranh” thì mới may ra thắng được. Trung Quốc đã lừa được phương Tây trong suốt gần nửa thế kỷ qua, tưởng rằng cải cách mở cửa sẽ đem theo dân chủ, hòa bình, hóa ra ngược lại. Nuôi béo con quái vật để tới hồi bất lực nhìn nó nuốt dần mình.

Nếu như sau tháng 11 này không còn một tổng thống Trump nữa, thì bước ngoặt vĩ đại mà ông tạo lập sẽ vẫn tiếp tục buộc cả phe đảng Dân chủ, cho tới cả phương Tây, cả loại người phải thay đổi tất thẩy những gì liên quan tới Trung Hoa cộng sản. Chỉ có điều, những thay đổi đó sẽ phải vật vã triền miên, phải trả thêm bao cái giá khủng khiếp không thể thấy được. Cuộc kháng chiến trường kỳ của dân ta với con quái vật láng giềng khổng lồ sẽ gian nan hơn gấp bội. Chắc họ nghĩ vậy.

“Chẳng cuồng”, “chẳng cuồng chống” Trump

Phái này về cơ bản không có nhiều mối bức bối, quan tâm chi tiết tới cá nhân ông Trump, ngoài việc cho rằng ông ta rất mạnh mẽ, quyết đoán, thẳng thắn, mà chủ yếu họ nhận ra đường lối đối ngoại của chính phủ Mỹ đã có bước ngoặt lớn, vô cùng quan trọng cho Việt Nam và thế giới. Đó là chống Trung Quốc quyết liệt, quyết tâm đè bẹp, thậm chí xé nhỏ quốc gia này ra làm nhiều mảnh; trong đó quan trọng là vạch ra cho thiên hạ rõ hết bản chất nguy hiểm với loài người của ĐCSTQ.

Kẻ thù của kẻ thù ta là bạn ta. Ít nhất người người nghĩ vậy.

Ông ta cũng có những cái xấu, lắt léo khó đoán được, nhưng không phải bận tâm nhiều.

Có nhà phân tích, dù không thích Trump, nhưng cũng dè dặt cho là số thích ông ở Việt Nam chiếm tới 80-90%.

Có hàng ngàn con người am hiểu, nắm rõ thông tin, từ người trong hệ thống nhà nước, cho tới giới có học, nhân sĩ trí thức, doanh nhân ngoài xã hội. Quan điểm của họ, tựu chung đã được mổ xẻ ở phần trên (“Chính quyền Trump với đồng minh và Trung Quốc”). Nhưng họ chẳng có “cuồng” hay “cuồng chống” gì cả.

Họ dần nhận thấy môi trường tự do báo chí ở Mỹ đã trở nên quá méo mó, bị số đông báo cánh tả, cực tả, phe đảng Dân chủ và Trung cộng thao túng. Rồi các vấn đề chính trị quốc tế vô cùng phức tạp, không thể đem giải thích một cách đơn giản với thiên kiến chủ quan quá lộ như phái “cuồng chống Trump” được.

Chỉ riêng hai bài phát biểu nổi tiếng của Phó Tổng thống Mike Pence vào năm 2018, 2019 (25) (26), đã như lời tuyên chiến/cáo trạng với Trung cộng, mà tất cả các tiền nhiệm không có được; cũng đủ nói lên một cách khái quát tầm nhìn chiến lược, thái độ dứt khoát chưa từng có đối với bá quyền Bắc Kinh đến thế nào. Nó nói lên rằng đừng chỉ nhìn Trump bằng vẻ ngoài bỗ bã, ăn nói “bạt mạng”, “sớm nắng chiều mưa”, thái độ gây gổ mà quên rằng bên trong Nhà trắng là cả ekip tài năng đứng sau một con cáo già dữ tợn.

Biến cố đại dịch Covid-19 đã “mở mắt” cho các đồng minh rất nhiều về Trung Quốc, nhưng tiếc thay, Liên minh châu Âu đã trở nên quá chia rẽ và yếu ớt, có nguy cơ tan rã (rõ thêm từ khi Anh rời xa), chỉ gắng gượng vài cử chỉ làm mình làm mẩy với Bắc Kinh thôi.

Những bài viết của phái “chẳng cuồng” không bị cái cảm giác bức bối, chỉ trích phía bên kia như của phái “cuồng chống Trump”, mà thường nhẹ nhàng đề cập tới ý nghĩa của các động thái chống Trung Quốc quan trọng thế nào đối với Việt Nam (27)(28)(29). Dễ hiểu vì sao họ có cái phong thái bình thản đến vậy.

Họ cũng chính là nhiều người muốn im lặng dĩ hòa vi quý, muốn “đóng cửa (chẳng) bảo nhau”, vì cùng trong giới trí thức quen biết, thân tình cả … Cái văn hóa Nho, cộng sản, nó ngấm vào từ lâu khó thấy, cũng đôi khi làm khó đủ điều. Không ít người coi thường, ghét Trump, nhưng họ thấy chính trị quá phức tạp, khó đoán, lại cho rằng ít ra ông ta, chính quyền Mỹ cũng có ích trước mắt cho VN, nên họ giữ im lặng.

Tựu chung, không phải người ta không nhìn nhận một số lý lẽ của phái “cuồng chống Trump”, nhưng quan trọng chúng yếu ở ba điểm.

Thứ nhất, cho rằng lối nghĩ của phái đó giờ đây lạc hậu rồi, là vẫn theo lối mòn, ngày càng rõ theo thời gian; cần nghĩ lại trước diễn biến chính trị quốc tế và Việt Nam nay đã quá khắc nghiệt. Thứ hai, chuyện nội trị Mỹ, không cần quan tâm nhiều, không nên quá thổi phồng là nó ảnh hưởng tới dân chủ toàn thế giới. Hãy lo chuyện VN-TQ. Thứ ba, cần có phương pháp tranh luận bình tĩnh, hòa nhã, hết sức tránh thái độ cao ngạo.

Phái thứ ba này có thể có tác động dung hòa, tránh những xung đột vô bổ , thậm chí có hại giữa hai phái kia. Thật không nên khi họ cũng bị gom vào với phái “cuồng Trump”.

Trông người lại … tủi cho ta

Một cảm giác xấu hổ khi thấy trên mạng có một số trang báo (cả báo hình) tiếng Việt của người Hoa ở hải ngoại chống Trung cộng quyết liệt, ủng hộ mạnh mẽ chính quyền Mỹ, trong đó có TT Trump; bài vở phong phú, có vài thứ tiếng nữa, lại nhiều nội dung về Việt Nam bổ ích cho người Việt.

Xấu hổ bởi tự đặt dấu hỏi, tại sao tự ta không có được những trang báo như thế?

Tại sao không thấy có những trang của người Hoa “cuồng chống Trump”?

Tại sao họ như thể muốn mời mọc mình, giúp mình cùng tham gia vào một mặt trận tiến bộ để cùng nhau “thoát Trung (cộng)” mà mình lại … không xứng?

Mình thì ngược lại.

Các trang mạng tự do vốn nhiều năm trước đã yếu, gần đây lại ngày càng èo uột. Biết là nó bị mạng xã hội thu hút bớt lượng người viết, người đọc rất lớn, rồi bị tường lửa ngăn chặn nữa, thì lẽ ra càng nên gắng giữ chân cả hai giới này theo đúng cách của một tờ báo tự do, không bị chi phối bởi phe phái nào.

Ấy thế mà cả năm nay thì sao? Có trang kha khá chút thì đậm đặc bài “cuồng chống Trump”, những bài dịch cũng ưu tiên bài của các báo cánh tả ở Mỹ, Âu “đánh” Trump, có bài dịch thì bị “quên” những đoạn có lợi cho Trump. Có người viết phàn nàn hễ gửi bài nào tỏ ra thích Trump là không được đăng, chán không gửi nữa. Có trang nhiều khi phải hai, ba ngày mới có một bài, mà vẫn thiên về “đánh” Trump; độc giả gửi phản hồi phải kiểm duyệt quá là báo quốc doanh, rồi … không thấy hiện lên; email hỏi, góp ý thì … im lặng. Có trang nội dung nghèo nàn, bài vở phải vơ bèo vọt tép, có bài đậm đặc lời lẽ xỉ vả kiểu “bỏ Trung đá Trump” (22).

Không biết rồi sẽ có bao nhiêu người một ngày nào đó giật mình nhận ra: Ồ lạ nhỉ! Phe Dân chủ, những người “cuồng chống Trump” cũng lại đã tỏ ra độc tài, mất dân chủ, công bằng đến vậy (trong khi họ vẫn chỉ trích Trump độc tài, coi đó là mầm mống đưa nước Mỹ đi chệch khỏi con đường hàng trăm năm nay đã định)?

Thế nên, chẳng thể hy vọng gì ta cũng sẽ có những trang tiếng Trung để “hiệp đồng tác chiến” với người Hoa chống Trung cộng.

Nặng hơn, những người, những trang mạng “cuồng chống Trump” dễ mặc nhiên tự đánh mất đi cái “chính danh” trong mắt đông đảo người dân về lòng yêu nước, căm thù giặc Trung cộng. Họ có thể bị rơi vào một trạng thái nguy hiểm, vô tình “tiếp tay” cho Trung cộng lúc nào không hay. Đó là khi phớt lờ những quyết định ngày càng mạnh mẽ của Mỹ đối với Trung cộng, rất có lợi cho Việt Nam, trên tất cả các “mặt trận”, chỉ bởi nếu viết bài khen bình, đăng bài lên, chả hóa họ lại … “cuồng Trump” à.

Và cũng không khó để hình dung trong câu chuyện hàng ngày của phái này, khi mà họ phải cố tránh né những gì hay ho về chính quyền Mỹ có liên quan, có lợi cho người dân, đất nước Việt của mình. Bị lạc lõng, cô đơn … Còn gì đau khổ hơn?!

Sự lẫn lộn tai hại trong câu chuyện này còn ở chỗ, mỗi động thái của Mỹ đối với Trung Quốc thường là kết quả của cả một bộ máy nhà nước – Lập pháp, Hành pháp, đâu phải chỉ cá nhân ông Trump (dù cho ông ta có quyền lực to lớn, có độc đoán tới đâu). Hơn nữa, dù cho ông ta có xấu xa tới đâu trong con mắt những người “cuồng chống Trump”, thì cũng không thể cứ việc làm nào của ông ta cũng là sai, là xấu cả.

Vẫn chưa hết sự tai hại khi để tình cảm lấn át lý trí, riêng lấn át chung, mà không nhìn ra một sự tương đồng đến rợn người của hai vụ án – Đồng Tâm và George Floyd.

Ngay giữa cơn đại dịch lấy đi mạng sống của cả ngàn người Mỹ mỗi ngày; chưa có luận tội, chưa có bản án của tòa, ấy thế mà vẫn có ngay một làn sóng buộc tội (viên cảnh sát), “vinh danh” (George Floyd) cùng làn sóng biểu tình, bạo loạn khắp nước Mỹ. Tai hại đến bi hài lớn chính là ở chỗ, không ít người Việt, trang mạng “cuồng chống Trump” tự nhiên quên béng là mới đó thôi, vụ Đồng Tâm, có lẽ họ cũng đã tích cực lên án VTV về màn “tuyên án” các nghi can, việc “vinh danh” các liệt sĩ rất mau mắn; giờ họ cũng lại sốt sột, say sưa làm cái việc chẳng khác mấy với thứ mà mình vừa lên án đó, tệ hơn nữa là nó lại chẳng phải câu chuyện trên xứ sở quê hương mình (33). Lộ quá!

Nhưng may thay! cuộc sống muôn màu đang đổi thay nhanh chóng, người dân Việt Nam xưa “theo cách mạng” để làm cuộc “chiến tranh nhân dân” rồi thắng lợi. Nay ngược lại, họ đang “theo mạng“ để làm những “nhà báo nhân dân”, làm một cuộc “khai trí nhân dân”. Ngàn vạn “nhà báo” như vậy đang tập dượt, làm cuộc khai sáng, dẫn dắt/bỏ lại phía sau cả các bậc trí giả “mũ cao áo dài” thủ cựu đặt cái tôi lên trên hết, những trang mạng đìu hiu cũ kỹ, lại thêm vắng vẻ vì không còn là tiếng nói cho đại đa số người dân.

Rất nhiều người trẻ trong nước, có người còn đang chân lấm tay bùn, ấy thế mà hàng ngày vẫn đều đều có hàng trăm ngàn độc giả ghé thăm trang “báo mạng Facebook” của mình, chẳng nhận một đồng thù lao, quảng cáo gì. Họ xông pha lăn lộn với dân oan khốn khó, để đưa tin, bài, video (có khi trực tuyến) phản ánh sống động đời sống trong nước; giúp dân mình tự bảo vệ mình, nuôi dưỡng lòng yêu nước, căm giận bạo quyền; chẳng phải vật vã những … Trăm với ngàn gì hết, chẳng bận tâm tới cuộc “chuyển lửa cách mạng kháng Trump” về quê hương của mấy bà con đang ở tuốt bên kia địa cầu.

Họ chính là một phần đáng kể, tươi sáng trong tương lai đất nước.

Hà Nội, Tháng 6/2020

Lời riêng của tác giả: cho đây là vấn đề rất quan trọng, không chỉ xoay quanh TT Trump, đụng tới nhiều lĩnh vực, nhiều người, nên tôi đã gửi bài viết tới một số vị trí thức cao niên đáng kính, và đã nhận được những ý kiến chân thành, bổ ích. Tôi cũng gửi bài tới vài đài/báo mạng tự do; phản ứng của họ thế nào trong việc sử dụng bài, cũng đều có ích, giúp có thêm đánh giá.

——–