Facebook và YouTube đang “đồng loã” với Việt Nam trong việc “kiểm duyệt và trấn áp trên quy mô công nghiệp”, theo một báo cáo mới nhất của Tổ chức Ân xá Quốc tế.
Báo cáo nhận định rằng các công ty công nghệ khổng lồ này cho phép mình trở thành “những công cụ của các quan chức Việt Nam” và trước mong muốn của các chế độ độc tài.
Báo cáo dài 78 trang của tổ chức có trụ sở ở London của Anh, ghi lại sự “trấn áp có hệ thống” lên sự biểu đạt ôn hoà trên mạng ở Việt Nam, dựa trên hàng chục cuộc phỏng vấn với các nhà bảo vệ nhân quyền và những nhà hoạt động, bao gồm cựu tù nhân lương tâm, luật sư, nhà báo và nhà văn, cùng với các thông tin do Facebook và Google cung cấp.
“Trong thập kỷ vừa qua, quyền tự do biểu đạt đã nở rộ trên Facebook và YouTube ở Việt Nam,” Phó Giám đốc khu vực phụ trách các chiến dịch của Amnesty, Ming Yu Hah, nói trong một thông cáo của tổ chức này hôm 1/12 về báo cáo kể trên. “Tuy nhiên, gần đây nhà chức trách đã bắt đầu tập trung vào việc coi sự biểu đạt ôn hoà trên mạng là một mối hiểm hoạ hiện hữu đối với chế độ.”
Đại diện của Tổ chức Ân xá cho rằng những diễn đàn này ngày nay “đã trở thành những nơi săn lùng của các nhà kiểm duyệt, quân đội trên không gian mạng và những ‘dư luận viên’ do nhà nước bảo trợ.” Theo bà Ming, các nền tảng này “không chỉ đơn thuần để điều đó xảy ra – họ đang ngày càng đồng loã.”
Việt Nam, với dân số 96 triệu người, là một thị trường “béo bở” cho cả Facebook và Google, công ty đang sở hữu YouTube.
Năm 2018, Facebook ghi nhận doanh thu gần 1 tỷ USD – chiếm khoảng 1/3 doanh thu của mạng xã hội khổng lồ Mỹ ở Đông Nam Á.
Trong khi đó Google thu được 475 triệu USD trong cùng thời gian này nhờ vào quảng cáo trên Youtube ở Việt Nam.
“Facebook cho đến nay là nền tảng phổ biến và kiếm lợi nhiều nhất ở Việt Nam,” theo phó giám đốc khu vực của Amnesty. “Các doanh nghiệp có nghĩa vụ tôn trọng nhân quyền dù họ hoạt động ở đâu trên thế giới, và Việt Nam không phải là ngoại lệ.”
Trong nửa đầu năm 2020, Facebook đã tuân thủ theo yêu cầu của chính phủ Việt Nam trong việc hạn chế 834 đăng tải.
Tương tự, Google nhận được 74 yêu cầu xóa “chỉ trích chính phủ” trong nửa cuối năm 2019, tăng từ 44 yêu cầu trong nửa đầu năm, Amnesty cho biết. Điều này bao gồm yêu cầu xóa hơn 3.000 video chỉ trích đảng và chính phủ.
Báo cáo minh bạch bán niên của Facebook cho biết con số này là một bước nhảy vọt so với 121 đăng tải mà công ty mạng xã hội có trụ sở ở California đã gỡ xuống theo yêu cầu của Hà Nội trong cùng khoảng thời gian 6 tháng vào năm ngoái.
Theo Tổ chức Ân xá, sự gia tăng kiểm duyệt này của Facebook một phần do nỗ lực của chính quyền Việt Nam nhằm “bịt miệng” mọi cuộc thảo luận về vụ tranh chấp đất đai ở Đồng Tâm, một xung đột gay gắt về quyết định của quân đội trong việc xây dựng một sân bay trên khu đất mà người dân làng này tuyên bố thuộc sở hữu của họ.
Hồi tháng 4, theo Reuters cho biết, Facebook đã đồng ý tăng cường tuân thủ các yêu cầu kiểm duyệt từ chính phủ Việt Nam sau khi công ty này bị chính quyền cố ý làm chậm lượng truy cập bằng cách “cắt mạng, bóp băng thông.”
Tháng 8 vừa qua, Việt Nam lại một lần nữa yêu cầu Facebook siết chặt kiểm duyệt hơn nữa để hạn chế các đăng tải “có tính phê bình.”
Tổ chức Ân xá cho rằng quyết định này có thể “gây ra hậu quả toàn cầu sâu rộng” vì các chính phủ đàn áp khác có thể áp dụng các chiến lược tương tự.
Nhà báo tự do Trương Châu Hữu Danh đăng trên Facebook về một vụ được cho là bê bối tham nhũng ở Việt Nam, nhưng sau đó được thông báo rằng các bài đăng của ông bị hạn chế ở Việt Nam do “các hạn chế pháp lý địa phương“.
Ông không được cung cấp bất kỳ cách nào để tranh cãi điều này, Trương Châu Hữu Danh nói.
Đầu tháng này, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nói tại một buổi chất vấn ở quốc hội rằng Facebook và Google đã tăng tỷ lệ chấp hành yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước Việt Nam, với việc thực hiện lần lượt khoảng 70% và 85% trong số 100 yêu cầu của chính quyền Hà Nội.
Mark Zuckerberg, người sáng lập và điều hành Facebook,trong một buổi điều trần ở Quốc hội Mỹ hôm 17/11 thừa nhận rằng công ty của ông đã “tuân thủ theo luật pháp địa phương của các quốc gia khác nhau” mà họ hoạt động.
Ông Zuckerberg bị Thượng nghị sỹ Mỹ Marsha Blackburn cáo buộc “ưu tiên lợi nhuận hơn nguyên tắc” khi bóp nghẹt những tiếng nói bất đồng theo lệnh của các chính phủ nước ngoài.
Người phát ngôn của Facebook nói với BBC:
“Không phải lúc nào chúng tôi cũng đồng quan điểm với các chính phủ về các vấn đề như ngôn luận và tự do biểu đạt, kể cả ở Việt Nam, nhưng chúng tôi nỗ lực làm việc để bảo vệ quyền này trên toàn thế giới.”
“Trong vài tháng qua, chúng tôi đã phải đối mặt với thêm nhiều áp lực từ chính phủ Việt Nam trong việc hạn chế nhiều nội dung hơn, tuy nhiên, chúng tôi sẽ làm mọi cách để đảm bảo rằng các dịch vụ của chúng tôi vẫn hoạt động để mọi người có thể tiếp tục thể hiện bản thân.”
Google tuyên bố trong một văn bản gửi cho Ân xá Quốc tế rằng họ sử dụng “cách tiếp cận ít hạn chế nhất để xóa nội dung bằng cách chặn [nội dung] trong những khu vực pháp lý liên quan, trong khi vẫn cung cấp nội dung đó ở các khu vực pháp lý khác trên toàn cầu“.
Bất chấp những cải cách kinh tế lớn và sâu rộng ở Việt Nam, Đảng Cộng sản cầm quyến vẫn giữ một sự kiểm soát chặt chẽ đối với các phương tiện truyền thông và hạn chế nghiêm ngặt không gian cho các ý kiến bất đồng và tự do ngôn luận.
Việt Nam xếp hạng 175 trong số 180 quốc gia trên bảng Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới 2020.
Tổ chức Ân xá cũng cho biết trong báo cáo đề ngày 30/11 rằng Việt Nam hiện đang “giam giữ 170 tù nhân lương tâm, với 69 người trong đó đang bị cầm tù chỉ vì hoạt động ôn hoà của họ trên mạng xã hội.”
Con số này, theo Amnesty, là một sự tăng cao đáng kể so với số lượng tù nhân lương tâm mà tổ chức này ước tính bị giam giữ trong năm 2018 ở Việt Nam và là con số kỷ lục mà Tổ chức Ân xá ghi nhận được ở bất kỳ một quốc gia nào trên thế giới.
Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao ở Hà Nội luôn nói rằng “không có cái gọi là tù nhân lương tâm” ở Việt Nam và chính quyền “chỉ giam giữ những người vi phạm pháp luật mà thôi.”
Theo báo cáo của Amnesty, các nhà hoạt động trong nước báo cáo hành vi quấy rối trên mạng xã hội và ngoài đời thực.
Ngoài những lời đe doạ bị bỏ tù, những người bảo vệ nhân quyền cho Tổ chức Ân xá biết họ đã bị cảnh sát “đánh đập” và bị “tấn công” bởi các nhóm không xác định.
Trên mạng, họ phải đối mặt với sự quấy rối của những “kẻ xấu ủng hộ chính phủ” được cho là Lực lượng 47 của Việt Nam, gồm khoảng 10.000 “dư luận viên” thuộc nhóm tình nguyện “đấu tranh trên không gian mạng” để “phản bác quan điểm” mà chính quyền cho là “sai trái.”
Tổ chức Ân xá nói trong báo cáo rằng các công ty mạng khổng lồ của Mỹ đã không nỗ lực đầy đủ để kháng cự lại áp lực từ chính quyền Việt Nam trong việc kiểm duyệt các nội dung đăng tải.
Phó giám đốc khu vực của Amnesty, Ming, cho rằng “tiền lệ được đặt ra bởi sự đồng loã này là một đòn giáng nặng nề lên quyền tự do ngôn luận trên toàn thế giới.”
Như bao nhiêu người khác, nhà báo Trần Minh Nhật sử dụng mạng xã hội Facebook và Youtube của hãng Google hằng ngày để cập nhật thông tin, bình luận về diễn biến thời sự, và đặc biệt để chia sẻ thông tin khó tìm được trên báo chí nhà nước Việt Nam.
Nhiều nội dung anh đăng trên các trang cá nhân của bản thân đã từng bị tháo gỡ, tấn công hay bị người khác ‘báo cáo’ vi phạm quy định.
Những loại quấy rối này anh Nhật nói xảy ra nhiều hay ít tùy theo giai đoạn, nhưng anh cho là gần đây là giai đoạn có thể nói là ‘gay go’ nhất:
“Kỳ đại hội 13 sắp tới đây là cái chủ đề họ coi là cấm kỵ và nhạy cảm.”
Anh Trần Minh Nhật quản trị trang cá nhân trên Facebook, và kênh Vote TV trên Youtube từ ba năm nay. Anh chia sẻ, từ tháng 10 trở đi anh liên tục phải nhức đầu vì hai trang này bị người khác tìm cách báo cáo nội dung anh đăng tải vi phạm quy luật của trang.
“YouTube thì tôi cũng có một trang để nói về các vấn đề thời sự xã hội, bình luận về những sự kiện chính trị là chủ yếu. Mới nhất bên YouTube đã thông báo cho tôi có lẽ khoảng hơn 100 cái video bị chặn quốc gia, tức là bị block không cho xem ở Việt Nam mà cái này đã được bên Google xác nhận là do bên phía nhà cầm quyền Việt Nam yêu cầu.”
Anh Trần Minh Nhật nhấn mạnh, ngoài sự đồng lõa của công ty công nghệ khổng lồ, chính quyền Việt Nam còn cả một lực lượng dư luận viên và đội quân không gian mạng như Lực lượng 47, không kể các nhà cung cấp dịch vụ internet nằm dưới sự điều động của nhà nước. Anh nói:
“Ví dụ như, trường hợp có một lần FPT của cơ quan Điện lực Viễn Thông, rồi BH Media với trụ sở ở Hà Nội, và đài Truyền hình Nhân dân báo cáo tài khoản của tôi.
Họ báo cáo lếu láo và sau đó thì tôi mất cả hàng thắng trời để mà khiếu nại bên Google, tức là đưa ra các khiếu nại về pháp lý với họ, cuối cùng họ đã bị thua.
Nó chứng tỏ rằng họ lợi dụng những lỗ hổng về kỹ thuật, những tiêu chuẩn cộng đồng hay những vấn đề về kỹ thuật để kiềm chế, hạn chế tiếng nói và thậm chí là muốn xóa bỏ tiếng nói của tôi trên các mạng xã hội.
Tôi cũng xin chia sẻ rằng vì tôi khá là am hiểu về một số kỹ thuật toán của Facebook và YouTube nên những bài viết, những video của tôi có chất lượng tương tác rất là lớn, lượt xem lên hàng trăm ngàn.
Vì vậy nên họ coi đó là một mối nguy và cụ thể là gần đây Đài truyền hình Việt Nam cũng nêu tên tôi lên trên tivi và nói rằng đây là những kênh với nội dung phản động.
Họ xác định kênh của mình như thế đối với đội quân mạng, gọi là dư luận viên hay lực lượng AK47, và tập trung với số lượng lớn và báo cáo liên tục”.
Anh cho biết khi tài khoản của anh bị báo cáo hàng loạt, thì tự dưng YouTube hay Facebook đã chế tài trang của anh để xem xét, và cho dù anh đã khiếu nại thành công với sự hỗ trợ từ các tổ chức tự do internet nhưng phải mất nhiều tháng trời không hoạt động được và mất một phần thu nhập từ quảng cáo trên những video của anh.
Anh nhận xét, nhiều người không am hiểu về kỹ thuật hoặc không kiên nhẫn sẽ bỏ cuộc hoặc tự kiểm duyệt nội dung của mình trước khi đăng.
Các nhà quan sát tình hình nhân quyền và tự do ngôn luận cho rằng hệ quả từ chính sách của Google và Facebook còn có nguy cơ lan rộng ra toàn cầu.
Ông Michael Kleinman của Ân xá Quốc Tế cảnh báo rằng các chế độ đàn áp tự do trên thế giới đang quan sát Việt Nam như một điển hình tiền phong trong việc kết hợp với công ty công nghệ để củng cố chế độ kiểm duyệt của họ.
Trung Nam – Thoibao.de (Tổng hợp)
>>> Đảng vắt kiệt sức dân – Thuế xe công nghệ tăng gấp 3 lần
>>> Tư tưởng Hồ Chí Minh và Nhà nước pháp quyền XHCN: bánh vẽ & mị dân?
>>> Bất ngờ – Tối hậu thư với 55 người dùng bằng giả của trường Đông Đô
Cách cài vượt tường lửa miễn phí:
Điện thoại di động (mobile phone) = https://bit.ly/2QCRpE7
Trình duyệt (browser) = https://bit.ly/3hKTidT
