Trong những ngày gần đây, trên mạng xã hội đã đề cập đến chủ đề nhà nước Việt nam đang sắp mở lại các Đặc khu Kinh tế. Theo giới quan sát, cụm từ “từ đặc khu” đã bắt đầu xuất hiện trong các văn bản và truyền thông của nhà nước sau một thời gian vắng bóng.
Ngày 20/3/2025, Báo Điện tử Chính phủ đã đưa tin đưa tin Ban Chỉ đạo Trung ương về vấn đề sắp xếp lại bộ máy chính trị, đã đề cập tới vấn đề đặc khu. Cụ thể, trong Công văn số 43-CV/BCĐ đã có đoạn nêu rõ “Chỉ đạo tổ chức đại hội đại biểu đảng bộ xã, phường, đặc khu nhiệm kỳ 2025 – 2030. Cần hoàn thành trước ngày 31/8/2025”.
Vào năm 2017, câu chuyện thành lập các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt tại Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa), và Phú Quốc (Kiên Giang). Với mục đích nhằm thu hút đầu tư nước ngoài, với kinh phí ước tính lên đến khoảng 70 tỷ USD.
Chủ trương này đã được Bộ Chính trị thông qua, theo đó, Nhà nước Việt nam đã đưa ra chủ trương thành lập 3 Đặc khu, để tạo điều kiện cho các Doanh nghiệp nước ngoài đầu tư. Đáng chú ý, các doanh nghiệp FDI được phép thuê đất được đề xuất ban đầu lên tới 120 năm, sau phải rút xuống còn 99 năm.
Điều đó, đã gây ra những lo ngại đáng kể đối với người Việt Nam. Công luận lo ngại rằng, điều đó sẽ dẫn tới việc, các công ty Trung Quốc kiểm soát các vị trí quan trọng của Việt Nam, vốn là nơi các đặc khu được dự định sẽ thành lập.
Tháng 6/2018, Dự thảo Luật Đặc Khu đã được trình lên Quốc hội, chỉ chờ được thông qua. Theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã khẳng định trước Quốc hội, đây là chủ trương của Bộ Chính trị đã được thống nhất, nên không được bàn lùi.
Phát biểu vừa kể của bà Nguyễn Thị Kim Ngân đã châm ngòi cho một làn sóng “phẫn nộ” của công chúng. Ngay lập tức, đã trở thành một cơn “địa chấn” chính trị, để từ đó dẫn đến các cuộc biểu tình rầm rộ với quy mô trên cả nước.
Hàng loạt các cuộc biểu tình đã xảy ra ở nhiều địa phương, thậm chí đã xảy ra bạo loạn, đập phá nhằm vào các doanh nghiệp nước ngoài ở tỉnh như Bình Thuận và Bình Dương. Trước phản ứng phẫn nộ của công chúng, ngay lập tức Dự thảo Luật Đặc khu sau đó đã bị rút lại, và cuộc bỏ phiếu ở Quốc Hội đã bị hủy bỏ.
Việc đơn vị đặc khu được đưa vào vào danh sách các đơn vị hành chính ở Việt Nam, ngang với vấn đề phường, xã trong Công văn số 43 của Ban Chỉ đạo. Trong bối cảnh nhà nước Việt nam đang thực hiện kế hoạch sắp xếp lại bộ máy hành chính. Đã đặt ra câu hỏi, phải chăng, đây là một động thái nhằm “ném đá do đường” của nhà nước Việt nam.
Đó là lý do vì sao, tại thời điểm hiện nay, chủ đề thành lập đặc khu đã trở thành tâm điểm của công luận. Đã có nhiều lo ngại cho rằng, dự Luật Đặc khu sẽ được tái hồi sinh để phục vụ cho nhu cầu của các nhà đầu tư Trung Quốc!?
Đặc biệt, trong thời gian gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có nhiều chỉ dấu được cho là cởi mở với với Ban lãnh đạo Bắc Kinh nhiều hơn một cách bất thường.
Hơn nữa, trong chuyến thăm Cuba vào tháng 10/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã tới thăm đặc khu kinh tế duy nhất của nước này. Được biết, sự kiện đã được báo chí nhà nước đồng loạt đăng tải.
Tuy nhiên, theo giới phân tích việc một số địa phương, như Kiên Giang đề xuất quy hoạch Phú Quốc, Thổ Chu thành khu kinh tế đặc biệt. Hay việc, Chính phủ đang triển khai Khu thương mại tự do Đà Nẵng với thời gian thí điểm trong 5 năm.
Theo đó, các khu vực này không yêu cầu dự án hay thủ tục đăng ký cho nhà đầu tư nước ngoài, để tạo điều kiện thuận lợi cho họ. Điều này đã cho thấy, đây một cách tiếp cận hoàn toàn khác thông thoáng hơn, và khác hẳn với Luật Đặc khu cũ trước đây.
Do đó, việc thuật ngữ “đặc khu” gần đây xuất hiện trở lại trong các văn bản của nhà nước nhưng nó mang một ý nghĩa khác. Không nhất thiết đồng nghĩa với việc dự Luật Đặc khu sẽ được tái hồi sinh. Chúng ta hãy chờ xem.
Trà My – Thoibao.de
