Tiếp tục loạt bài viết của Tiến sĩ Nguyễn Phương Mai về hòa giải – hòa hợp:
„Đến năm 54, chú nghe tin cả nhà bị chôn sống. May có mợ và con trai thoát chết. Cả đại gia đình chỉ còn vài người phải ra ở cái chòi chăn vịt ngoài đồng.
Chú từ chức, làm nghề đạp xích lô. Chú thành kẻ phẫn trí, đạp xích lô cũng chẳng thèm lấy tiền. Cứ đạp cho đến kiệt sức rồi về chui lên gác xép. Chú nhét tất cả sách vở lên đó. Vợ chú hằng ngày phải mang đồ ăn lên cho chồng.
Con trai chú đi bộ đội hy sinh. Nhưng chú nhất quyết không nhận tiền liệt sĩ.“
„Cái ngôi sao năm cánh lúc đó chỉ còn là biểu tượng thôi. Hai cánh ‚trí‘ – ‚thương‘ đã bị bắn gãy rồi.“ „Người giàu yêu nước không còn tốt nữa.“ Họ quay trở lại „số phận trong truyện cổ tích. Chết còn thê thảm hơn truyện cổ tích.“
Khẩu hiệu cách mạng lúc ấy là „thà chết mười người oan còn hơn để sót một địch.“ „KPI lúc ấy là: Tỷ lệ địa chủ phải trên 5% dân số.“
„Ông tôi là trí thức duy nhất trong làng. Ông cũng có ruộng đất. Ít lắm, đâu có như địa chủ trong Nam thẳng cánh cò bay. Ông bị vu là tay sai cho Pháp, vì ông biết tiếng Pháp. Ông bị bỏ đói, chôn ngập người chỉ thò mỗi cái đầu lên, giữa trời nắng.
Có đứa học trò cũ buổi tối lén chụp cái nón lên đầu ông. Đội bắt được, ép nó tố là nhìn thấy ông gian dâm với con dâu. Thế là bà tôi nhảy xuống giếng tự tử. Vì quá nhục nhã. Lúc ông chết, đội treo xác ông lên cây, để khô mấy ngày. Người nhà tôi trộm về được, mang đi nơi khác chôn.“
„Chính cải cách ruộng đất là nguyên nhân khiến cho hơn một triệu người phải di cư vào Nam, đem theo sức người, sức của và những câu chuyện rùng rợn về cộng sản.“
Theo BBC Tiếng Việt:
