Ngày 7/8, Blog của Phạm Phú Khải trên VOA Tiếng Việt có bài: “Sinh viên Bangladesh làm nên lịch sử”.
Theo đó, tác giả cho biết, khi trở thành Đảng đối lập từ đầu năm 2009, Đảng dân tộc Bangladesh – BNP, từng tuyên bố có vài triệu đảng viên, đã làm đủ mọi hình thức, từ biểu tình ôn hoà đến bạo lực, sử dụng lá phiếu, tẩy chay bầu cử, để tìm cách giành lại chính quyền từ Đảng Liên đoàn Awami Bangladesh – BAL, do bà Sheikh Hasina lãnh đạo. Có những cuộc biểu tình kéo dài nhiều ngày và lên đến hàng trăm ngàn người trong thời gian qua. Nhưng thế cuộc tại Bangladesh vẫn vậy. Vậy mà chỉ trong vòng 3 tuần đấu tranh không khoan nhượng của sinh viên Bangladesh, họ đã buộc bà Thủ tướng Hasina phải bỏ trốn sang Ấn Độ vào ngày 5/8.
Tác giả cho hay, đầu năm nay 2024, người dân Bangladesh đi bầu lại chính quyền mới. Đảng BNP tiến hành tẩy chay bầu cử, ra điều kiện chính quyền phải nhường lại cho một chính quyền tạm thời, để không can thiệp hay thao túng kết quả bầu cử. Nhưng Đảng cầm quyền BAL không chấp nhận đề nghị này. Tuy tỷ lệ người dân tham gia bầu cử không quá 40%, bà Hasina vẫn tiếp tục cai trị, và đại đa số đảng viên của BAL vẫn nằm trong quốc hội 300 thành viên này.
Mọi sự tưởng chừng như không thể thách thức sự cai trị của bà Hasina cho đến hơn một tháng qua. Vào đầu tháng 7, tòa án tối cao của Bangladesh ra án lệnh áp dụng lại mức độ cho phép công chức dành 30% công việc cho thành viên gia đình, đối với những người từng đấu tranh giành độc lập cho Bangladesh năm 1971.
Tác giả cũng cho hay, trong 2,3 năm qua, nền kinh tế của Bangladesh chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19, cuộc chiến Nga – Ukraine, nên tỷ lệ thất nghiệp tại Bangladesh gia tăng đáng kể. Ước tính có khoảng 32 triệu người trẻ không có việc làm. Bất bình về khả năng quản trị kinh tế của chính quyền Hasina, cộng với việc áp đặt lại tiêu chuẩn bất công này, giới sinh viên kéo nhau xuống đường biểu tình.
Sinh viên cảm thấy tiếng nói của họ không những được lắng nghe mà còn bị khinh miệt. Cuộc diễn hành của họ qua các trường đại học đã hô to khẩu hiệu: “Bạn là ai? Tôi là Razakar”. Razakars là từ ám chỉ những người ủng hộ Pakistan trong cuộc chiến giành độc lập năm 1971, tức không khác gì nghĩa “phản bội”. Họ công khai tuyên chiến với bà Hasina.
Chính quyền bà Hasina sau đó đáp trả lại bằng bạo lực. Một vài sinh viên bị bắn chết, làm cho sinh viên càng phẫn nộ. Từ giữa đến gần cuối tháng 7, nhiều cuộc biểu tình trở thành bạo loạn hơn. Giới sinh viên chống lại chính quyền đã bị lực lượng an ninh, cảnh sát và quân đội đàn áp bằng dùng súng đạn thật.
Tác giả trích dẫn hãng tin quốc tế, cho biết, có 67 người chết chỉ nội trong ngày 19/7, và UNICEF báo cáo có 32 trẻ em bị giết. Mặc dù đòi hỏi của sinh viên đã được thỏa đáp hai tuần sau, và toà án đã giảm tỷ lệ từ 30% xuống còn 5% dành cho cựu chiến binh và gia đình họ, nhưng giọt nước đã tràn ly. Sinh viên vẫn tiếp tục đòi hỏi công lý cho người bị oan và yêu cầu bà Hasina công khai xin lỗi, cách chức vài bộ trưởng. Chính quyền của bà Hasina bắt đầu áp dụng giờ giới nghiêm và tắt hẳn Internet để thắt chặt thông tin.
Con số thương vong của các bên lên đến hơn 200 người, và hàng chục ngàn người bị thương. Giới sinh viên lo ngại bạo lực và thương vong leo thang nên đã tạm ngưng biểu tình vào cuối tháng 7. Sau đó, họ trở lại biểu tình ôn hòa từ ngày 29/7, và tuyên bố quyết tâm đấu tranh cho đến khi nào bà Hasina phải từ chức. Chính quyền của bà Hasina không nhượng bộ, tiếp tục sử dụng mọi biện pháp trong tay để dập tắt phong trào sinh viên. Bà Hasina còn tuyên bố những người biểu tình đã trở thành kẻ khủng bố.
Giới sinh viên cũng đã không nhượng bộ, kêu gọi tuần hành kéo dài vào ngày 5/8. Đáp trả lại tuyên bố, bà Hasina cho phép ba ngày nghỉ. Nhưng giữa ngày thứ 2, tin tức cho hay bà đã rời khỏi Bangladesh bằng trực thăng đến Ấn Độ.
Tác giả nhận xét, tương lai của Bangladesh trong thời gian tới ra sao thì chưa rõ. Hiện nay, bạo loạn vẫn tiếp diễn khắp nơi. Quân đội Bangladesh đang kiểm soát tình hình nhưng một chính quyền chuyển tiếp vẫn chưa được xác định. Sinh viên Bangladesh đã đi đầu trong cuộc đấu tranh, và huy động được nhiều thành phần xã hội khác. Đâu ai ngờ được cuộc đấu tranh của sinh viên đã thay đổi một triều đại chính trị tại nước này.
Thu Phương – thoibao.de
