Ngày 31/10, Luật sư, Facebooker Vũ Đức Khanh bình luận: “Tô Lâm và bước thoái lui khỏi quyền lực tối cao ở Việt Nam”, trên trang cá nhân của mình.
Tác giả nhắc lại, ngày 22/5, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm chính thức trở thành Chủ tịch nước Việt Nam, sau một loạt biến động lớn trong nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam. Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng cùng Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, và Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng Trương Thị Mai, đều từ chức vì liên quan đến các vụ bê bối tham nhũng, tạo cơ hội cho ông Tô Lâm tiến lên đỉnh cao quyền lực.
Với sự qua đời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào ngày 19/7, gần như không còn ai đủ khả năng kiềm chế Tô Lâm, và vào ngày 3/8, ông đã “nhất thể hóa” quyền lực, khi kiêm nhiệm luôn chức vụ Tổng Bí thư.
Tuy nhiên, tác giả nhận xét, chưa đầy 5 tháng sau khi nắm quyền, ngày 21/10, ông đã phải nhường lại chức Chủ tịch nước cho Tướng Quân đội Lương Cường, một dấu hiệu cho thấy sự phức tạp, và khó khăn trong quá trình củng cố quyền lực của ông Tô Lâm.
Tác giả lưu ý, Tô Lâm từ bỏ cơ chế nhất thể hóa Chủ tịch nước, Tổng Bí thư, không phải là sự lựa chọn của cá nhân ông, mà có lẽ là kết quả của sự can thiệp, áp lực, từ những nhân tố quyền lực khác. Đặc biệt, với những động thái nghiêng về Mỹ và phương Tây, Tô Lâm đã gây lo ngại cho Trung Quốc.
Một nhà lãnh đạo mạnh mẽ với xu hướng thân phương Tây, sẽ gây bất lợi cho chiến lược duy trì Việt Nam trong quỹ đạo của hệ thống Xã hội Chủ nghĩa, do Trung Quốc dẫn dắt.
Có lẽ vì vậy, Trung Quốc đã âm thầm ủng hộ Lương Cường, một đồng minh cũ của Nguyễn Phú Trọng, và người có quan điểm giữ Việt Nam trong phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc.
Tác giả nhận định, cơ chế “Tứ trụ” ở Việt Nam có lợi thế nhất định trong việc ngăn chặn tình trạng lạm quyền, khi các lãnh đạo cao nhất kiềm chế lẫn nhau. Điều này tạo ra một dạng “dân chủ nội bộ” ngay trong nội bộ giới lãnh đạo, khi không có sự can thiệp mạnh mẽ từ người dân.
Tuy nhiên, với những nhà lãnh đạo có viễn kiến cải cách, cơ chế này lại có thể là rào cản, cản trở các nỗ lực đưa đất nước tiến lên. Trường hợp của Tô Lâm, một nhân vật mạnh mẽ, và từng cải cách mạnh tay tại Bộ Công an, cho thấy rõ giới hạn của cơ chế “Tứ trụ”, khi các phe nhóm trong Đảng không thực sự ủng hộ những cải cách mang tính cách mạng.
Theo tác giả, trong bối cảnh đó, Tô Lâm là một nhân vật tiêu biểu cho những tham vọng cải cách, nhưng lại không đủ sức để vượt qua sức ép, từ cả trong và ngoài nước. Đối diện với sức ép của Trung Quốc và sự chống đối nội bộ, ông không thể bảo vệ quyền lực nhất thể hóa lâu dài.
Việc nhường chức Chủ tịch nước cho Lương Cường, đồng nghĩa với việc, Tô Lâm phải chấp nhận một thất bại tạm thời. Tuy nhiên, động thái này cũng cho thấy quyết tâm của ông trong việc tiếp tục củng cố lực lượng, để chuẩn bị cho một cuộc trở lại tại Đại hội Đảng 14.
Vẫn theo tác giả, trong bối cảnh hiện nay, một hệ thống lãnh đạo thực sự mạnh mẽ và bền vững, phải là một hệ thống có sự minh bạch, trách nhiệm, và được lòng dân. Việt Nam không chỉ cần một người lãnh đạo có tầm nhìn, mà còn cần một cơ chế đảm bảo quyền lực không bị lạm dụng.
Vì vậy, tác giả kết luận, khi quyền lực trở nên phân tán, và thiếu động lực cải cách, một hệ thống chính trị mới, phù hợp hơn với mong đợi của người dân, sẽ là con đường duy nhất đưa Việt Nam tới một tương lai thực sự tươi sáng.
Sự ra đi của Tô Lâm (ở chức danh Chủ tịch nước), chỉ là biểu hiện tạm thời của cơn sóng ngầm, nhưng về lâu dài, một nền dân chủ thực sự có thể là câu trả lời duy nhất cho sự phát triển, và thịnh vượng của đất nước.
Quang Minh – thoibao.de
